Na landing in Peking bleken we reisgenoten te zijn op een als
interessante rondreis door China aangeprezen onderneming
De Hollandse reisleider deelde ons in, de Belgen bij de Belgen
en ik daarnaast. Wist hij van mijn statenloosheid, zag hij mij
als halve Belg? En inderdaad, ik kon het beter vinden met mijn
Belgische lotgenoten, dan met die veelal onbeschaafde Hol
landse hufters.
Ja, er was een officiële grens tussen ons Zeeuws-Vlamingen en
België. En er werd behoorlijk gesmokkeld, iets met boter en si
garetten. Op het dorp was een kruidenier die achter zijn winkel
altijd bezig was met boter. Ook had hij twee snelle auto's. Soms
vonden we kraaienpoten op de weg, uitgestrooid om de ban
den van achtervolgende auto's te vernietigen. Ook ik ben eens
als avontuurlijke jongen onder een dekzeiltje in de aanhang
wagen van een trekker de grens over gesmokkeld, waarna een
uitwisseling van goederen plaatsvond. Gelukkig mocht ik weer
mee terug.
Maar buren zijn we en we spreken ongeveer dezelfde taal, de
Vlamingen toch: Nederlands. Een gemeenschappelijke taal,
een taal die wij delen, maar die door de Vlaamse Belgen meer
gekoesterd wordt, waardevoller wordt geacht, dan door ons
Ollanders. Ons Nederlands wordt steeds armer. Prachtige woor
den, containers, met daarin een wereld aan geconcentreerde
beschaving, verdwijnen rap uit onze taal, die versimpeld dreigt
te worden tot totale nietszeggendheid. Maar moest ik mij daar
door een Belgische op laten wijzen? Het was Frangoise, be
dachtzame psychoanalytica op leeftijd en lijdend, en de laatste
jaren eerder patiënt in de instelling waar zij eertijds zo wel
functioneerde. Beleefd en zelden grensoverschrijdend, alle be
leefdheidsvormen in acht nemend. Dat viel me op aan de Bel
gische medereizigsters.
We dronken ergens in een Chinees achterland rijstwijn uit kleine
kommetjes. Elk kommetje was als een mokerslag. En we waren
nog maar halverwege de trip. De professor voegde zich bij ons.
Hij doceerde iets bijster ingewikkelds dat met de geest te maken
had aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Ik mocht hem
niet en hij mij niet, maar toch zocht hij mij steeds op, om te
filosoferen over zelfmoord. Wilde hij mij daartoe aanzetten?
Was ik daarover begonnen? Bruusk informeerde hij naar de
oorzaak van de vele zelfmoorden in België. Het hoogste aantal
in West-Europa, dat wel. Sophietje, balletdanseres, diende hem
van repliek. Sophietje die, zoals zij mij later toevertrouwde, een
rots bleek mee te zeulen. O, dat zat er dus in haar rugzak. Maar
ik hoorde het al niet meer. De rijstwijn was mij boven het
hoofd gestegen en ik verwaaide naar de grensstreek in het ver
leden.
België. Wat een chaos daar toch, verkeersborden die wapper
den, draaiden in de wind, zodat de richtingaanwijzers voor
Brussel of waar dan ook, afhankelijk van de windrichting,
steeds weer een andere kant op zwaaiden. Vroeger trok ik met
vader daar wel eens heen, na de kerkdienst, overdonderd door
een al te heftige donderpreek, op zo'n verloren zondagmiddag.
Naar Maldegem. De Efteling was te ver weg, lang niet zo leuk
en griezelig en veel te duur. Een frietje eten en pissen in het gat
in de vloer op het hurktoilet. Maar nee, geen kwaad woord over
de Belgen en hun wanordelijke huishouding, samenleving vol
interne grenzen. Ze bakken heerlijke frieten. Ja, dat kunnen ze
wel.
De reis sleepte zich voort. De Belgen en ik werden intiemer,
maar niet te. Er zijn grenzen. Sophie liet mij gedurende de rest
van de reis raden naar de aard van haar rots, waar ze uitgebei
teld wenste te worden? Frangoise tuurde op een mistige mor
gen met één voet op het randje in een peilloze afgrond. Zou ze
gaan springen? De lucht was ijl. Een gewaad van vochtige tra
giek hing om ons heen.
Maar daar was Schiphol al. Sophie en ik reisden per trein naar
het zuiden. In Roosendaal moest ik rechtsaf, met het boemelt je
naar V. Sophie verdween richting België.
België, waar ik eens op zo'n dronken nacht, op doortocht, op
het grensbord met Koninkrijk België met viltstift had gekladderd:
Betreden op eigen risico!
Maar de tekst was al snel weggespoeld. De tranen van het ver
driet van België?
