bestemming is geen sprake. Hij omarmt zijn Zeeuwse geboorte
grond, zijn dialect, zijn afkomst. Zijn poëzie komt in alle bun
dels ambachtelijk over, degelijk. Realisme is zijn uitgangspunt,
maar tegelijkertijd zijn de verwijzingen naar historische ge
beurtenissen of plekken en filosofische bronnen talloos. Ik pak
er voor de duidelijkheid twee strofen van een gedicht bij uit de
bundel Verloop van stilte met de titel 'Treinidylle op zijn oud
hollands'.
Door het woedende landschap
van jan van Gooyen treint
een jong Oudhollands gezin
door de kopergekleurde oktoberzon.
De moeder in mikromini heeft
haar melkwitte dijen, melkmeid
Johannes Vermeer, blootgewoeld
uit drie eeuwen bijbelse tucht.
Realisme met filosofische en kunsthistorische verwijzingen en
er is ook die knipoog naar milde erotiek en mode. Natuurlijk
krijg je dan soms het verwijt dat je poëzie op die manier wel erg
dicht bij het gekende blijft. Op het knusse af. Overigens was
dat in zijn jeugdbundels minder het geval, wat niet wil zeggen
dat die uiteindelijk persoonlijker of interessanter overkomen.
In feite vond Lou zijn meest authentieke poëtische stem pas na
zijn pensionering. Dan ontwikkelt hij zijn brede, gekende stijl
die gekenmerkt wordt door ironie, kennis van beeldende kunst
en literatuur en gestolde levenservaring. Schril in contrast hier
mee staat de bundel Nog niet thuiseen cyclus van 27 gedichten
in telkens drie rijmloze terzinen. Thema is een verdwijning, het
niet thuiskomen van een dochter. De bundel behandelt alle
aspecten van het wachten, het ongeloof, het zichzelf moed in
spreken, de zoektochten, het inschakelen van politie en andere
experts, de oproepen in de media en de reacties van de dichter
hierop. Voor een goed begrip: de dichter is dit werkelijk over
komen. Binnen een jaar na de zelfdoding van zijn dochter
Sylvia schreef Vleugelhof de cyclus. Uiteindelijk is er het door
slaggevende moment van de ontreddering: de confrontatie met
de dood. Zij ligt in beslag genomen. Zij is het./Dat stel ik vast als
een rechter van leven/ en dood. Hierna valt voor de dichter het
vonnis om verder te moeten leven. Met Nog niet thuis heeft Lou
Vleugelhof een monument opgericht voor zijn dochter die er
voor koos om niet verder te leven. Aanvankelijk verdween de
bundel echter in een la. Samen met zijn vrouw koos hij ervoor
om stilte en bezinning te betrachten, nu ze door zo'n groot on
geluk waren getroffen. Pas na de dood van zijn vrouw Toke en
met toestemming van zijn twee overige dochters werd de bun
del toch uitgebracht. Hij bleef hierna vinden dat hij met zijn
gedichten deze werkelijkheid tekortdeed. Zelfs de poëzie was
niet bij machte om het mysterie van de dood van zijn dochter
volledig recht te doen. Wel hielp die hem bij de verwerking van
het onbegrijpelijke. Alleen al vanwege deze bundel heeft het
oeuvre van Lou Vleugelhof recht op een blijvende plaats in de
Nederlandse literatuur. Ik wil dit artikel dan ook eindigen met
een gedicht uit deze cyclus.
EEN ZIN
'Een visser heeft haar gevonden'.
Nooit liep een zin zo naakt
als een bloot kind onomwonden.
Een korter zin is niet maakbaar
voor een lang verdriet. Een levensverhaal
krijgt een opschrift, een titel.
De boden die hun noodlottig nieuws
eertijds met de dood bekochten
laten ons achter om verder te leven.
Os
IN*
