een theatergezelschap. Tijdens de pauze van een Reinaert de
Vos-toneelstuk trekt Oscar zich samen met enkele collega
acteurs terug in deze ruimte. Zij discussiëren over de aanwezig
heid van een bestaand publiek. Oscar meent dat hij ook hier
nog steeds door een publiek wordt gadegeslagen. Hij verschilt
van de andere personages doordat hij zich als enige gewaar is
van het niet-bestaan van de vierde wand. Omdat de anderen
hem niet geloven, krijgt de eenakter iets tragisch. Hier draagt
de afbeelding van het theatergezelschap als derderangs alleen
maar toe bij. De eenakter 'De dichter is dood' van Walter Margo
stelt eveneens de toneelpraktijk zelf centraal, alleen gaat de
schrijver nog een stapje verder dan Verstraete. Dit betreft
namelijk een toneelstuk waarin een eerdere opvoering van een
toneelstuk wordt voorgesteld. De weergave ervan stemt daaren
tegen niet met de oorspronkelijke opvoering overeen en bijge
volg gaan heden en verleden door elkaar vloeien. De typering
van het originele toneelstuk als 'dadaïstisch' en 'absurd geldt
daarom voor de gehele eenakter. Met het dadaïsme valt even
eens de gethematiseerde zelfmoord van de dichtersfiguur te
verbinden. De dadaïsten beschouwden de westerse maatschap
pij en de hierbij horende kunst- en kunstenaarsopvattingen als
een mislukking en gaven de voorkeur aan een nieuw begin.
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog verkeerde het Vlaamse
theater in crisis. De traditionele opvattingen in verband met
theater kwamen steeds meer op losse schroeven te staan en
bepaalde theatermakers en -schrijvers gingen op zoek naar ver
nieuwing. De eenakterbundel Tien na een had ongetwijfeld een
belangrijke rol kunnen spelen in de vernieuwing van het
Vlaamse theater, mocht de uitgave ervan zijn doorgegaan. Een
akters van bekendere en minder bekende auteurs probeerde
Johan Sonneville in deze publicatie bijeen te brengen. De
toneelstukken zijn allemaal op hun eigen manier vooruitstre
vend, of het nu gaat om de verdediging van andersgeaardheid
bij Van Mol of om het hoge gehalte aan metafictionaliteit bij
Van Maele en Margo. Nadat hij het project rond de eenakter
bundel had stopgezet, verloor Sonneville zowel op professio
neel als op persoonlijk gebied theater steeds meer uit het oog.
'De veroordeling van Marcel van Maele' bleef het enige toneel
stuk dat bij zijn uitgeverij is verschenen. Enkele toneelstukken
die hij overwoog in de bundel op te nemen, meer bepaald
Oorlog zonder god' van Gerd de Ley, 'Revolutie' van Marcel
van Maele en 'Kilian' van Willem M. Roggeman, werden later
alsnog in boekvorm uitgegeven.
