/4fc VREDE OORLOG.
de menschelijke driften hebben voortgebragtaan
de orde van den dag zijn en eene voor ondermijning
bevrijde, geleidelijke vooruitgang en ontwikkeling ge"-
heel ondenkbaar wordt. Daar nu moord met voor
bedachten rade gepleegd, de ergerlijkste misdaad is,
waaraan een individu zich kan schuldig maken, zoo
is de staatkundige moord of de oorlog het grootste
wanbedrijf, dat eene regering kan begaan. Doch ik
keer terug tot mijn eigenlijk onderwerp om ten slotte
de middelen na te gaan, die kunnen aangewend wor
den om der wereld een zoo veel mogelijk duurzamen
vrede te verzekeren.
Meermalen en te regt is het opgemerkt en be
wezen, dat het eene der meest schadelijke dwalin
gen is, den oorlog te beschouwen als het onvermij
delijk gevolg der verdeeling van het menschdom in
staten of rijken. In de geschiedenis van het men-
schelijk geslacht zijn gelukkig tijdperken te over,
die de juistheid van dit beweren overtuigend kun
nen staven. Op dien grond dusis het voortdurend
bestaan van den oorlog geenë noodzakelijkheid. Mijne
meening omtrent de mogelijkheid eener geheele ver
banning van den oorlog, komt hoofdzakelijk neder
op de volgende beschouwing.
Eene eerste vraag isof het kwaad zit in de oor
zaakdan wol in het gevolg? Kunnen de oorzaken
van den oorlog worden weggenomen men zal te ge
lijk dien schrik der moeders voorkomen. Zoo die
oorzaken van zoodanigen aard zijn, dat zij steeds
zullen blijven bestaanis het dan ook mogelijk
daaraan eene andere oplossing te geven dan door
