VREDE OORLOG.
met grond is te wachten, daar het de oorlogen ge
wis zou doen verminderen. De heer Suringar zegt
te regt: „Eene weldaad houdt niet op zulks te zijn,
„al oefent zij niet overal haren invloed uit." Maar is
het denkbeeld uitvoerlijk? Naar mijn inzien eerder dan
de ontwapening, omdat zijne verwezenlijking onein
dig minder veranderingen in den bestaanden toestand
der wereld vordert, tenzij men de eerste slechts tot
eene vermindering der militaire magt wilde beperken.
Eene andere aanmerking isdatzoo het kwaad
werkelijk in de oorzaken is gelegenhet dan ook
ter vermijding van eene bestendiging dier oorzaken
wenschelijker is om het in den hartader te treffen
dan om het gevolg daarvan door allerlei pailliativen
te verzachten.
Aan het vorig middel verbond zich het vraag
stuk van een wetboek van algemeen regt op een
volken-congres zamen te stellen ik ga het met de ove
rige voorgestelde middelen, waarvan de meeste zich in
aanbevelingen oplossen voorbijomdat de vorm van
mijn geschrift niet gedoogt daarover uit te weiden.
De verdienste van al die middelen, voor zoo ver
zij althans voor uitvoering vatbaar zijnlaat ik ge
heel in hare waarde, maar ik voor mij verwacht
meer heil van pogingenaangewend om het mensch-
dom te verbeteren de beschaving te vermeerderen
echten godsdienstzin (van vormen spreek ik niet en
van twisten over vormen heb ik een afkeer) te bevor
deren het onderwijs tc ontwikkelen en uit te breiden
en aan de opvoeding eene rigting te gevendie den
mensch meer waardig is. Die middelen kunnen en zul-
