24
die tijd met acht man gewerkt. Vol
gens de toenmalige pachters: de ge
broeders Visser, was het juist dit gro
tere aantal werknemers dat de werf
uiteindelijk onrendabel maakte.
Vlissinger Gerrit Zomer gunt de stilte
slechts een paar seconden. Hij js een
van de weinigen die zich voor deze
geschiedenis interesseert en dat is een
schande, vindt hij. De jongere genera
tie zou toch op z'n minst moeten we
ten waar Nederland haar welvaart aan
te danken heeft. Vanuit die gedachte
houdt hij spreekbeurten voor school
klassen over de vaart van de oude
Vlissingse visserij en die van de
hoogaars in het bijzonder. En probeert
hij op eigen houtje nog zo veel moge
lijk te weten te komen over de laatste
jaren van activiteit op de Zeehonden-
werf.
Geen gemakkelijk werk, want de paar
mensen die nog kunnen getuigen van
die tijd zijn uiterst zwijgzaam. De ge
broeders Visser bijvoorbeeld. Zij
zijn, van het einde van de Tweede We
reldoorlog tot begin jaren zestig de
laatste pachters van de werf geweest.
Onder hun leiding was de werf voor
namelijk een reparatie—werf. Ver
scheidene schepen werden op deze
werf doormidden gezaagd teneinde
een stuk aan de romp toe te kunnen
voegen. Op die manier werd het laad
vermogen van die schepen vergroot.
Lokale visserlui zetten er bovendien
hun schepen op het droge voor onder
houd. De vloot bestond toen nog gro
tendeels uit gemotoriseerde houten
hoogaarzen en houten kottertjes. In de
jaren vijftig lieten de vissers, gehol
pen door een gunstige lening van een
werf, hun hoogaarzen vervangen door
stalen kottertjes. In hout werden nog
diverse reparaties uitgevoerd aan klei
ne kottertjes. De laatste kottertjes
verdwenen in 1980 uit de Vissersha
ven.
Toen de broers Visser na de tweede
wereldoorlog de Zeehondenwerf
overnamen moesten ze alles weer van
de grond toe opbouwen. Bovendien
werd tot driemaal toe door stormen en
hoogwaters de inboedel weggespoeld
door het water. Behalve onderne
mingslust bleek ook lef tot hun bagage
te behoren, zoals blijkt uit de volgen
de zeldzame anekdote die Zomer uit
hun monden optekende.
"Na de oorlog kreeg de werf opdracht
om de talloze gezonken hoogaarzen
uit de haven te vis
sen en te repare
ren. Daarvoor was
echter een kraan
nodig en die stond
er niet meer. Geen
nood. Op het Kei-
zershoofd was
door de Duitsers
een lanceer—in
stallatie voor tor
pedo's gebouwd,
en daarbij hoorde
een mast met een
laadboom,
afkomstig van de op 14 mei 1940 bij
Terneuzen gezonken Engelse
torpedobootjager Valentine.
Na de oorlog werd deze mast door de
Vissers 'overgekocht' van Domeinen
en aan de andere kant van de haven
opgericht. De burgemeester van Vlis-
singen, die op hetzelfde moment
langskwam was er minder gelukkig
mee. Op dezelfde plaats waar de Vis
sers hun mast plaatsten had hij name
lijk de aanleg van een wandelpad van
af de boulevard in gedachten. Met een
bruggetje over de ingang van de vis
sershaven en verder over de dijk rich
ting de molen. De mast zou in de weg
komen te staan. 'Dient u dat plan
maar in bij de gemeenteraad,' zeiden
de gebroeders Visser toen zorgeloos
tegen de burgemeester. 'Tegen de tijd
dat het wordt uitgevoerd, is deze mast
allang weggerot.' En ze kregen gelijk!
Pas eind jaren tachtig werd het brug
getje geplaatst en de mast met laad
boom weggehaald."
De Zeehondenwerf werd toen al bijna
dertig jaar niet meer gebruikt. Nadat
de werf begin jaren zestig wegens da
lende inkomsten onrendabel was ge
worden en zodoende een zachte dood
stierf, is het net als in de Tweede
Wereldoorlog jarenlang een soort
niemandsland geweest. Dat wil zeg
gen: iedereen kon er zijn schip neer
leggen en repareren zonder dat er een
haan naar kraaide. Sterker nog, zo
zegt Zomer, niemand wist nog aan
wie het stukje land eigenlijk toebe
hoorde.
Pas toen de gemeente Vlissingen in de
jaren tachtig besloot de Oude Vissers-
Een botter en daarachter een
hoogaars op de Vlissingse
Zeehondenwerf (Foto Dert).
haven op te knappen, merkte men het
bestaan van de werf weer op. Een ou
de droom kwam boven drijven. Behal
ve de exposities in het naastgelegen
Arsenaal zou er een replica van een
VOC—schip op de vergeten werf kun
nen worden gebouwd. Oude tijden
zouden herleven. Vanuit het huis van
de Heren Lampsins zou je kunnen
zien wat deze reders indertijd zelf za
gen toen zij hun handelsschepen op de
Zeehondenwerf lieten bouwen. De
kroon op de vernieuwde Vissersha
ven.
Maar zoals dat wel vaker gebeurt met
wilde plannen kwam er niet zo veel
van terecht. "Het is niet meer aan de
orde," zo zegt een woordvoerder van
de gemeente Vlissingen nu beslist.
Sindsdien is er niets meer gebeurd.
Een opknapbeurt in 1986, vijf jaar la
ter gevolgd door de aanleg van een
damwand om te voorkomen dat de
helling zou verzakken, was de laatste
activiteit op het terrein.
De huidige pachter, caféhouder Guus
Blankenburgh, ziet ook liever dat de
Zeehondenwerf, of wat daar nog voor
doorgaat, blijft zoals ie er nu bij ligt.
Van hem hoeft het allemaal niet zo no
dig: gedoe met VOC—schepen of
heringebruikname als werf. Eén re
den daarvoor zijn de strenge milieu—
eisen. Maar los daarvan vindt hij het
ook allemaal wel best zoals het er nu
bij ligt. "De Vissershaven wordt nu al
aan alle kanten dichtgebouwd. De
Zeehondenwerf is, vind ik, temidden
van die drukte een mooi rustpunt."
Stefan Pietersen (Met dank aan Gerrit
Zomer en Ella Oomens).
25
Met de regelmaat van on
ze scheepsklok informe
ren donateurs naar de mo
gelijkheid om mee te va
ren met een van de sche
pen. En die mogelijkheden
bestaan er inderdaad. Bij
voorbeeld:
Op een van de evenementen (Visserij-
dagen en dergelijke) zoals die in de
zomer op tal van plaatsen in de pro
vincie worden gehouden. De stichting
wordt vaak gevraagd om hier met be
langstellenden uit het publiek tochtjes
te maken over de Zeeuwse wateren
en dat doen we graag.
Interessanter zijn echter de tochten
welke de schepen maken van het ene
naar het volgende evenement. Derge
lijke tochten duren een halve of een
hele dag en voeren door grote stukken
van de provincie.
Aangezien niet alle vaardagen ruim
van te voren bekend zijn kunnen we
hier geen compleet overzicht geven.
Op 4 juni gaan 3 schepen van het
Veerse meer naar Breskens. Op 5 juni
is er de Open Dag van de Visserij in
Breskens.
Op 19 juni maken 2 schepen korte
tochtjes vanuit de haven van Veere ter
gelegenheid van de Nationale Botter-
dag.
Van 21 tot 26 juni zijn er speciale
vaardagen voor donateurs vanaf de
buitensteiger Veere, bij de Kampveer-
se Toren.
Op 10 juli zijn er twee schepen van de
stichting op de Brouwse dag te Brou
wershaven, en op 17 juli zijn er 3
schepen in Kamperland ter gelegen
heid van de Veerse Meer Dagen. Een
week later is de YE 36 bij de Kade
feesten te Goes.
Van 30 juli tot 12 augustus is er de
mosseltocht naar Antwerpen, en op 14
en 15 augustus ligt de YE 36 in Hoe-
dekenskerke. Op 21 augustus is de
stichting present op het Mosselfeest in
Yerseke.
Op 28 augustus liggen er drie schepen
van de stichting in Zierikzee en twee
in Paal. Op 11 september is de YE 36
in Stellendam en de Wet in Brouwers
haven.
Als U eens een keertje wilt meevaren
op een tocht, of als U wilt weten waar
een schip op een bepaald moment is,
dan kunt U bellen met een van de vol
gende twee nummers: 01184—62574
01184-14370.
of stuur een kaartje aan
De Stichting Behoud Hoogaars
Postbus 480
4380 AL Vlissingen
Nationale Botterdag 1993
Op 19 juni a.s. is het 25 jaar geleden
dat Vereniging Botterbehoud werd op
gericht. Deze vereniging heeft zich in
bijzondere mate ingezet voor het be
houd van het traditionele zeilende vis
serschip. Om deze reden zijn de YE
36 en de ARM 17 al vele jaren bij de
vereniging ingeschreven. Om dit ju
bileum te vieren wordt op een achttal
plaatsen in Nederland op die datum de
Nationale Botterdag georganiseerd.
Namens de vereniging neemt de
Stichting Behoud Hoogaars de organi
satie van dit evenement in Veere op
zich. Het is de bedoeling dat we die
dag in de haven van Veere een 'visse
rij hoek' inrichten: twee botters en
twee hoogaarzen aan de kaai, een uit
gebreide stand van de Stichting Be
houd Hoogaars en Vereniging Botter
behoud op de kaai. Daarnaast zijn er
demonstraties van een scheepstim
merman en hopelijk een nettebreier.
Twee van de schepen zullen korte
tochtjes maken voor belangstellenden
over de rede van Veere. Met deze
laatste authentieke vissersschepen in
de haven van het monumentale Veere
hopen we er een bijzondere dag van te
maken.
2e MOSSELTOCHT
YERSEKE-ANTWERPEN.
In het begin van deze eeuw bevoe
ren de Zeeuwse mosselvissers de
Scheldemonden van de Noordzee
tot ver in België. De mosselhandel
was toen vooral gevestigd in Philip
pine en Yerseke. Het haventje van
Philippine verzandde echter aan
het begin van deze eeuw en na de
eerste wereldoorlog werd Yerseke
het centrum voor de mosselhandel.
De mosselen werden hoofdzakelijk
naar België en Frankrijk afgezet.
Dit kon via de mosselmijn of door
ze uit te venten in een plaats langs
de Schelde. Voor een mosselvisser
uit Yerseke zag een tochtje naar
Antwerpen of Brussel er als volgt
uit. Na koers te hebben gezet naar
de percelen in de Oosterschelde,
werd de mosselkor overboord gezet
en op wind en stroom werden de
mosselen van de zanderige bodem
opgehaald. Als het vissersschip vol
was met het zeebanket werd via het
Kanaal door Zuidbeveland opgeva
ren naar Antwerpen, meestal zei
lend en roeiend in die tijd. Hier
werd geprobeerd de vangst zo snel
mogelijk aan de man te brengen.
Het was een zeer zwaar bestaan.
In 1992 is bij de Stichting Behoud
Hoogaars het idee geboren om de
mosselvaart op Antwerpen in ere
te herstellen. Dit is toen gereali
seerd door in het tweede weekend
van augustus een tocht van Yerseke
naar Antwerpen te houden. Gezien
het enthousiasme van de deelne
mende schippers met hun beman
ningen, is besloten om de tocht te
herhalen, en het is de bedoeling
om hiervoor alle nog varende hou
ten hoogaarzen en hengsten voor
bij elkaar te brengen.
Op vrijdag 30 juli zullen de deelne
mers aan de tweede mosseltocht
zich verzamelen in Yerseke. Voor
afgaande aan de start zijn de sche-
MEEVAREN?
DAT KAN!