Een hoogaars als klaslokaal
Hendrik Willem van Loonwedstrijd
20
Scholen in de gemeente Brouwers
haven waren de eersten die de
hoogaars gebruikten voor thematisch
onderwijs. Onder meer de lessen
geschiedenis, nederlands, aardrijks
kunde en handvaardigheid lenen zich
daarvoor uitstekend. Basisscholen en
scholen van het voortgezet onderwijs
uit onder meer de gemeenten
Vlissingen, Middelburg, Kortgene en
Reimerswaal volgden het Brouwse
voorbeeld en de werkgroep educatie
van de Stichting Behoud Hoogaars
heeft ondertussen flink ervaring
opgedaan in het voor de klas staan.
Over en naar aanleiding van de
hoogaarzen valt dan ook veel te
vertellen. Over geschiedenis
gesproken: deskundigen kibbelen nog
steeds over de vraag of een
afbeelding uit 1515 in het boek
Antverpia Mercatorum Emporium nu
een hoogaars is of niet. Hoe dan ook
begin 1600 voeren er al talloze
hoogaarzen rond. Dat blijkt uit het
werk van de zeventiende-eeuwse
schilder Jan Porcellis. In het
vaargebied van de hoogaarzen, van
Zuid Hollandse eilanden tot onder de
Franse kust aan toe, heeft zich in de
loop der eeuwen veel afgespeeld. Zo
is bijvoorbeeld oranjetelg Johan
Willem Friso in 1711 met hoogaars
en al ten onder gegaan in het
Hollands Diep. Ook aardrijkskundig is
er veel veranderd. Veel eilanden zijn
geen eiland meer en allerlei
waterwerken moeten de woeste
stromen beheersen. Grote delen van
de bevolking in de Scheldedelta zijn
voor hun inkomen lange tijd
afhankelijk geweest van de visserij:
van oester en mosselteelt tot
garnalen vissen in het woelige
kustwater.
De werkgroep educatie levert
maatwerk aan de scholen. Voor het
opzetten van een onderwijsproject
worden afspraken gemaakt met de
betrokken leerkrachten en komen
ideeën aan bod over wat in de
verschillende vakken kan worden
aangeboden. Vanzelfsprekend wil de
stichting graag aanschouwelijk maken
hoe de visserij vroeger in zijn werk
ging. Natuurlijk kan dat in de klas
maar het beste hulpmiddel is toch wel
een tocht met de hele klas op de
YE 36, een originele vissershoogaars
uit 1900. Bij voorkeur vaart de
stichting vanuit de plaats waar de
school gevestigd is. Grevelingen,
Oosterschelde, Veerse Meer en
Westerschelde bieden riante
mogelijkheden voor een educatieve
en ontspannen zeiltocht. Tochten
vanuit Vlissingen worden gewoonlijk
gemaakt over de rede in combinatie
met een bezoek aan het visserij
museum in Breskens.
Voor informatie over het scholenwerk
kan worden gebeld met de heer
G. Zomer, tel 01184-71324.
21
Frans Haverkort
Schippers/eigenaren van een rond- of
platbodemjacht die belangstelling
hebben voor deze hardzeildag kunnen
een inschrijfformulier opvragen door
te bellen met Gerrit Zomer, 01184
71324.
Zaterdag 16 juli zullen tenminste vijftien hoogaarzen met elkaar
de strijd aanbinden op het Veerse Meer in de Hendrik Willem van
Loonhardzeilwedstrijd. Als de wind een beetje meewerkt is de
strijd voor de bemanningen van de schepen een erezaak die
wordt uitgevochten op het scherpst van het zwaard. Voor de toe
schouwers op de kant levert dat een fascinerend schouwspel. De
uitgestippelde route is zo gekozen dat velen voortdurend zicht
hebben op de vloot hoogaarzen.
Het is niet de eerste keer dat
hoogaarzen op het Veerse Meer een
dergelijke sportieve strijd aangaan.
De eerste en tot heden laatste keer
was aan het eind van de twintiger
jaren: 4 augustus 1928 om precies
te zijn. De initiatiefnemer van die
hardzeilwedstrijd was de in Veere
woonachtige Rotterdammer Hendrik
Willem van Loon (1882-1944). Naar
hem is het evenement dan ook
genoemd.
Witte fietsenplan
Van Loon woonde van 1927 tot half
1932 in Veere: aan de Kaai, in het
huis De Houttuyn. Een gedenksteen in
de gevel herinnert nog aan dit verblijf.
Behalve het organiseren van die ene
hoogaarzenwedstrijd heeft Van Loon
in een paar jaar tijd zijn sporen
nadrukkelijk nagelaten in Veere. De
man was maatschappelijk nogal aktief
zoals dat heet. Aan hem heeft Veere
de primeur van het witte fietsenplan
te danken. Van Loon vond gewoon
dat iedereen die Veere bezocht op
z'n gemak en zonder vervoers
problemen in stad en omgeving
moest kunnen rondkijken. Vandaar
dat hij aan de kaai een witte fiets
neerzette die gratis was te gebruiken.
Het creatieve plan bleef geen lang
leven beschoren. Van Loon of zijn
vrienden moesten regelmatig richting
Middelburg omdat de fiets ergens
langs de weg was blijven staan.
In Amerika maakte Van Loon, na
studies aan twee universiteiten,
carrière als journalist, radio
commentator, gastdocent aan
verschillende universiteiten en als
schrijver van een aantal populair-
wetenschappelijk boeken. De boeken
maakten destijds in Amerika veel
opgang en zijn verschenen in
verschillende talen. Met zijn schrijven
heeft Van Loon er toe bijgedragen de
Amerikanen er van te overtuigen dat
Nederlanders meer zijn dan een volk
van klompen, molens en tulpenteelt.
De in Europa toonaangeverfde
Nederlandse scheepsbouw en kunst
werden door de schrijver aktief uit
gedragen. Hij overleed op 11 maart
1944 in Old Greenwich, Connecticut.
In het gemeentehuis van Veere is van
half juni tot eind september een
tentoonstelling te zien over Hendrik
Willem van Loon.
Vissen.
De door Van Loon georganiseerde wedstrijd in
1928.
