Onderhoud van de vloot
22
Frans Haverkort
De Stichting Behoud Hoogaars (SBH) is veel op het water te
vinden met de mosselhoogaars Andries Jacob, YE 36 (bouwjaar
1900) en met de jachthoogaars De Wet (bouwjaar 1909). De
YE 36 is eigendom van SBH. De Wet wordt vrijwel het hele
seizoen door eigenaar W. van Eeken in bruikleen afgestaan aan
de stichting. Belangstellenden kennis laten maken met de
hoogaarzen en er mee varen is één ding. Het onderhoud en in
goede conditie houden van deze houten schepen is een tweede
en vereist veel vakmanschap, geduld en geld.
Maatschappij De Schelde had alle
medewerking toegezegd voor de
komende timmerklus. De hoogaars
oogde wel zeer nietig tussen al die
grote zeeschepen.
Met een van de walkranen werd eerst
de mast van het schip genomen.
Toen was het de beurt aan 'de 36'
die met lange stroppen en 'spreiders'
uit het water werd gehezen. Op een
keurig voorbereid 'bed' van
dokblokken op een schone asfalt-
werkvloer was het schip aan alle
kanten goed bereikbaar voor de
werkzaamheden. Met steigerwerk en
dekkleden werd een scherm
aangebracht voor enige bescherming
tegen kou en droge oostenwind.
Het scherm bleek naderhand bij
windkracht 9 en een vorst van 10
graden geen overbodige luxe.
Het werk aan boord kon doorgaan en
het schip werd beschermd tegen
uitdrogen.
Na afloop van het vaarseizoen 1993
is aan de YE 36 en aan De Wet volop
getimmerd.
De Wet onderging de vierde fase van
de restauratie en werd daarvoor
onder handen genomen door Peter
Schouten in Kortenhoef. In de
eerdere fasen waren onderwater
schip, achterschip en voorschip
vrijwel volledig vernieuwd. Nu was het
zaak het middenschip en boeisels
aan te pakken. Een omvangrijke klus
waarbij boeisels, berghouten,
gangboorden en het merendeel van
de knieën en klossen zijn vervangen.
De komende winter staat vernieuwing
van de roef en de interieur op het
programma. Voor het volgend
vaarseizoen is de restauratie voltooid
en komt Consent met een overzichts-
verhaal over het wel en wee van dit
schip.
Op twee plekken is hard gewerkt aan
de mosselhoogaars YE 36. In de
timmerwerkplaats van Co Ruissen op
Souburg en op de kaai van de werf
Scheldepoort in Vlissingen Oost.
Bootsman Theo Kloet voerde de klus
uit. Op Souburg had Kloet het
weliswaar druk maar nog relatief
gemakkelijk. Het bakboordszwaard
was aan reparatie toe: van de drie
houten delen die het zwaard vormen,
moest de middelste worden
vervangen. In de werkplaats werd het
zwaard uit elkaar gehaald. Waar
nodig werd tegelijkertijd het ijzerwerk
vervangen en opnieuw geconser
veerd.
Voor het timmerwerk op Schelde
poort werd hier ook alle kromhout
voorbewerkt: spanten uitzagen en in
model brengen. Het vinden van
geschikt kromhout was trouwen een
tijdvretende speurtocht.
Koud
De Andries Jacob werd 8 februari
naar Scheldepoort gevaren. Dit
dochterbedrijf van de Koninklijke
23
Reconstructie
In vijf weken tijds hebben Kloet en
Ruissen de vier knieën en klossen in
het ruim aan bakboord vervangen.
Ook de eerste gang onder waterlijn is
vernieuwd. Het bovenwaterschip is
volledig kaal geschraapt en opnieuw
in de harpuis gezet. Tussen de
bedrijven door is de brandstoftank
geconserveerd.
Bij de bouw van het schip, en dan
praten we over het jaar 1900, zijn
alle gangen op de spanten vastgezet
met zogeheten Deense nagels: een
zachte ijzersoort, zwaar verzinkt. De
delen van het vlak, de onderkant van
het schip, zijn op knieën en leggers
bevestigd met houten pennen die
werden opgesloten met eiken
deutels. De degelijkheid van deze
constructie had zich de afgelopen 94
jaar bewezen. Vandaar dat was
besloten dezelfde constructie
opnieuw toe te passen. Van de
houten pennen in het midden- en
achterschip zijn er 80 vervangen. Er
zijn iets ruimere exemplaren gebruikt.
De oude pennen konden simpelweg
met de nieuwe worden weggeslagen:
van bovenaf.
De klus heeft veel voorbereiding en
inspanning gevraagd. Het was een
technisch hoogstandje waarvoor de
beschermheer van de stichting drs.
W.T. van Gelder, commissaris van de
koningin in Zeeland, en directieleden
van de reparatiewerf Scheldepoort
een kijkje kwamen nemen. Dit
traditionele timmerwerk aan een
stukje Zeeuws cultuurgoed zou
eigenlijk moeten plaatsvinden op een
plek die toegankelijk is voor alle
geïnteresseerden. Maar dit terzijde.
Elektriciteit
Sponsor Van Rietschoten en Houwens
ondertussen zat vol ongeduld het
einde van het timmerwerk af te
wachten. Dit bedrijf nam vervolgens
de vervanging van de elektrische
installatie voor haar rekening. Na de
nodige voorbereidingen gingen de
technici van Van Rietschouten en
Houwens aan de slag en werd de
bedrading, het instrumentenpaneel en
de verlichting vervangen. De wal
aansluiting en een accu-lader werden
nieuw aangebracht. Met de ver
nieuwing van de elektriciteit is de
bedrijfszekerheid van de Andries
Jacob sterk toegenomen.
Na afloop van deze winterklus is het
schip te water gelaten. Voor de
afwerking en het optuigen is de
YE 36 naar Middelburg gevaren. Hier
stond havenmeester Boone klaar
voor de medewerkers van de
Stichting Behoud Hoogaars.
De Wet en YE 36 in de vissershaven in
Vlissingen.
Foto boven:
Een deel van de sponten is vervangen.
Foto onder:
De YE 36 hangt boven de kaai op Schelde
poort
(foto Jaap Wolterbeek)
