Hoogaarzen en Hengsten
Voorwoord
Van de vloot van ruim 1000 hoogaarzen en hengsten die er ooit over de Zeeuwse wateren voeren is het merendeel
verdwenen. De Stichting Behoud Hoogaars probeert bij te houden welke van deze schepen nog bestaan, waar ze zich
bevinden en in welke conditie de schepen verkeren. Wie over aanvullende informatie beschikt wordt verzocht kontakt op
te nemen met de stichting, via het postadres of tel. 0118-471324.
Jaar
Naam
Reg/Zeil
Lengte
Bouwer/werf
Eigenaar
Authentieke hoogaars - visserman
1900
Andries Jacob
YE 36
14.85
Duivendijk
St. Beh. Hoogaars.
1878
Vrouwe Adriana
ARM 17
13.80
Meerman
St Museumhaven Z.Zee
Houten hoogaarsjachten
1909
De Wet
HA 142
14.15
Stam
W. van Eeken
1913
Jetty
ARM 4/0B 3
13.90
de Klerk
Stichting Jetty
1925
Windroos
VA 78
14.25
Annemans
M.l. Platschorre
1925
Alcyon 2
15.00
de Klerk
St. Beh. Hoogaars
1932
Geertrui
VLI 3/VA 43
14.69
Verras
Boskalis
1932
Aeremuenaer
ARM 27
15.82
Meerman
A.J.v.d. Stolpe
1932
Banjaard
TH 29/VB 16
12.23
Duivendijk
P. Rinkes
1937
Seepaerd
08.75
Meerman
D. Perjee
1938
Atalante
VB 24
11.94
Duivendijk
A.A. Eecen
1939
Patrice
10.00
Versteeg
L. v.d. Berg
1946
De Coene Haan
11.30
Verras
R.J. de Raadt
1961
Gornaet
10.80
Meerman
Naar Duitsland
1984
De Gekroonde Liefde
09.00
Rem
J. Gaarenstroom
Houten hoogaarzen uit de vaart of in restauratie
1902 Triton
1920 Mosselman
1920 BRU24
1929 Dolfijn 2
1940 Vrouwe Patricia
1944 Passe Partout
1949 Banckert
1959 Willemijne
1962 Kraagbeer
Houten hengsten
1898 Den Bruinen
1900 Pegasus
1903 Jonge Josef
1908 Drie Gebroeders
1908 Jan Korneel
Elft
TH 2
YE 167
VC 168
VB 27
YE 96
OC 14
TH 49
TH5/CLN 15
13.30
13.80
14.50
09.00
08.60
10.00
11.00
10.00
10.00
13.50
11.50
10.50
11.75
11.25
13.00
Duivendijk
Duivendijk
Stam
Duivendijk
Hitters
Versteeg
Meerman
Meerman
Meerman
Verras
Verras
de Klerk
Verras
Verras
Verras
R. Kotoun
E. Klok
Museum Antwerpen
Museum Antwerpen
F. Haagen
J. Dries
B. Schutte
G. Sieg
Weppler/Kiel
J. Broeckaert
C. Drijver
F.C. Marckman
St. Beh. Hoogaars
R. Bringman
W. Schürmann
Stalen
hoogaarzen van 50 jaar
of ouder
1886?
La Gaffe
YE 46
13.40
Paans
J. Prasse/Hannover
1902
Jenny 3 (ex-Maaike II)
YE 38/VA 101
14.81
T. Visser
1925
Turc
OB 7
12.60
v. Damme
B.J.M. v. Gils
1940
Booze Bison
VC 180
10.33
de Klerk
A. Bijlard
1938
Vrouwe Saskia
OC 49
08.65
Waveren
Th. De Meester
1946
Reymerswale
VB 84
13.65
Meyntjes
J. van Kampen
1947
Aladdin
VB 42
±12.50
Versteeg
J.J. Reinders
1
Hongerige meeuwen cirkelen
onrustig boven het kielzog van een
houten visserman-hoogaars. Een
ruim bezeild rak, windje vier. De
katoenen lappen vallen vol, het
waterzeil krijgt wat slack. En onder
het zwerk doorklieft de visserman de
golven van het zilte water van de
Oosterschelde... De bemanning doet
zwijgend haar werk... Een historisch
tafereel!?
Neen. De uit 1900 stammende
Duivendijker hoogaars YE 36 in het
prille voorjaar van 1997 in haar
element. Vele eeuwen zwierven
dergelijke vissersschepen door de
Zeeuwse Delta. Het is haast
ondenkbaar dat er rond de
eeuwwisseling zo'n duizend houten
vaartuigen, voor het merendeel
hoogaarzen en hengsten, in het
Zeeuwse hun thuishaven hadden. Zij
zorgden voor bedrijvigheid in en om
de haven. Er werd gehandeld in vis
en op de scheepshelling van de werf
lag altijd wel een hoogaars of hengst.
Oude visserlui kunnen hier vaak zo
beeldend over verhalen. Na de
Klaas Tenwolde
dertiger jaren raakten steeds meer
van deze schepen in verval en
verdween te langen leste ook de
houtbouw op bekende werven als die
van Meerman, de Klerk, van
Duivendijk en Verras.
In het noorden, rond de toenmalige
Zuiderzee, was het met de botters en
de werven niet anders gesteld. Daar
groeide echter in de zestiger jaren
het besef dat er haast gemaakt
moest worden om nog iets van het
visserij-erfgoed te kunnen bewaren
voor het nageslacht. Daarom richtte
men in 1968 de Vereniging
Botterbehoud op. We kunnen nu nog
zo'n honderd botters in de pittoreske
haventjes aan de Oost- en de
Westwal van het IJsselmeer
terugvinden. Met steun van
gemeenten werden oude
scheepshellingen in ere hersteld.
In Zeeland duurde het tot 1990
voordat een enkeling er zich van
bewust werd dat het weinige dat er
nog resteerde van de visserijhistorie
en houten scheepsbouw in deze
provincie, in rap tempo aan het
In dit nummer:
Overzicht schepen
Voorwoord
De werf 'Moed en trouw' in de Paal
De mannen van de Paal
De Paal, een vissersdorp
De grote restauratie van de YE 36
De Hengst Jan Korneel
Evenementen 1997
Bij de foto op de voorpagina
verdwijnen was. Van de weinige
overgebleven hoogaarzen en
hengsten verkeerden de meesten in
Klaas Tenwolde
Jan Hendriksen
Paul de Schipper
Jack Becht
Gerrit Zomer
Hettle Verkaart
Omdat er altijd gebrek is aan goede foto's van
onze schepenschreef de redaktie een
fotowedstrijd uit. BeloningPrijken op de
voorkant van de CONSENT 1997.
Romain Adriaansens uit Middelburg won met
vlag en wimpel de wedstrijd met deze foto van
De Wet op de Oosterschelde.
Wie levert de foto voor de volgende Consent?
De haven van De Paal in de zomer van 1937 (verzameling J. van Beijlen)