Uitgelicht: Schönberg
Bonnie Joosse
Boten op schilderijen, etsen, teke
ningen. Daar worden veel woorden
over gezegd.
Wat vindt de beschouwer mooi? Zoekt
hij een kleurrijke impressie van water,
boten, lucht? Zoekt hij een weergave
van water, boten, lucht? Zoekt hij een
natuurgetrouwe optekening van boten,
met blokken waar ze horen te zitten,
met herkenbare vallen, zeilen, met de
exacte zeeg? Wat de een mooi vindt is
voor de ander kachelhout. Impressio
nisme, expressionisme; de appreciatie
is een kwestie van smaak. Ook de
kunstenaar zelf volgt zijn eigen voor
keur, heeft zijn eigen stijl, zijn eigen
ontwikkeling. Want is kunst niet de
allerindividueelste expressie van de
allerindividueelste emotie?
Rodolphe (Rudolf Dolf) Schönberg
werd op 24 maart 1901 in Brussel
geboren. Hij bezocht de Academie
voor Schone Kunsten te Brussel, waar
Baron Isidoor Opsomer toen directeur
was. Na zijn academietijd kreeg de
jonge Schönberg onder meer les van
Gerard Jacobs te Vlissingen. De
groep die Jacobs om zich heen verza
melde werd de Jacobsjes genoemd; er
werd geëxperimenteerd met kleur en
licht.
Schönberg tekende, aquarelleerde en
etste haven-, rivier-, zee- en stadsge
zichten. Hij maakte studiereizen naar
Engeland en Denemarken en werkte
sinds 1927 veel in Zeeland. In Veere,
waar hij veel kwam, logeerde hij dan in
het pension van Hein en Jo Verlinde.
Ook raakte hij daar bevriend met
Hendrik Willem van Loon (ja, die van
onze Van Loon Hardzeildagen).
Zijn liefde voor boten en water gaf hij
vorm in zijn prenten. Zijn leven lang
werd hij geboeid door de vormen van
schepen, de bekoorlijkheden van een
kade en het wijde vergezicht over het
water. Geboeid door gespannen of
gebogen, gekruiste of schijnbaar
warende lijntjes, scherpe omtrekken en
kantige vormen etste hij hoogaarzen,
botters, vissersschepen, zeilschepen.
Soms vallen details op, nauwkeurig
weergegeven, dan weer een persoon
lijker interpretatie van zijn onderwerp.
Met speelse ernst legde hij vast waar
hij zo door gegrepen was.
In het werk van Schönberg zien we een
mengeling van realisme en eigen inter
pretatie. Alle houtnerven fijn geëtst, en
dan ineens twee hoogaarzen die zonder
enig zichtbaar anker of landvast
zomaar ergens liggen.
Schönberg exposeerde in Brussel,
Parijs en Rotterdam.
In 1938 zeilde hij met Hugo van
Kuyck, de recent overleden zeezeiler
en architect, op diens jacht Askoy mee
via Lissabon, Madeira, Martinique naar
de Caraïbische Zee. De oorlog verraste
hen daar in 1939. Van Kuyck verkocht
zijn boot in Miami en nam dienst in het
Amerikaanse leger. Schönberg besloot
terug te keren naar België en zich tegen
de bezetter teweer te stellen. Hij leidde
een verzetsgroep van kunstenaars. In
mei 1943 werd hij in Brussel door de
Gestapo gearresteerd en gefusilleerd.
In 1949 werden zijn etsen in 'Schepen
op Rivier en Zee" gepubliceerd. H
Schönberg was een hartstochtelijk
zeiler. In 1929 liet hij op de werf van
Van Duivendijk in Tholen een hoog
aars bouwen: de 9 meter lange
Dolfijn. Melis van Duivendijk
bouwde, zoals dat toen ging, de boot
helemaal op 't zicht. Toen het roer
aan de beurt was werd er gewoonte
getrouw een plank achter de boot
gehangen. Daar werd dan met een
krijtje het roer, passend bij het schip,
op getekend. Melis gaf Schönberg
het krijtje in de hand: 'Doe jie 't ma,
jie bin tekenaer'. Uiteindelijk werd
het roer toch geen Schönberg-, maar
een Duivendijk-creatie. Elk zijn stiel!
Opmerkenswaard is dat ongeveer
tegelijkertijd voor Isidoor Opsomer,
een van zijn leermeesters op de
Academie in Antwerpen, ook een
hoogaars door Van Duivendijk
gebouwd werd, de Caro.
Met Dolfijn, ook Dolfijntje genoemd,
't was ook maar een klein hoogaarsje,
zwierf Schönberg, zonder motor over
de Zeeuwse wateren. Maar hij voer
er ook mee naar Engeland en Dene
marken.
21
20
Van links naar rechts: de vader van Schönberg, Klaas van de Ketterij van de ARM 19, Jacob de Nooyer
van de ARM 48 en Rudolf Schönberg
KUNSTCONSENT, ZOMER 2000
R. Schönberg, Haven van Veere, ca. 1935, ets
R. Schönberg, Hengst te Veere, ca. 1935, ets
R. Schönberg, Hoogaarzen voor Veere, 1938, ets, 23 x 30 cm.
KUNSTCONSENT, ZOMER 2000
