Hoogaarzen, Hengsten en Schouwen
Voorwoord
Van de vloot van ruim 1000 hoogaarzen, hengsten en schouwen die er ooit over de Zeeuwse wateren voeren is het merendeel
verdwenen. De Stichting Behoud Hoogaars probeert bij te houden welke van deze schepen nog bestaan, waar ze zich bevinden
en in welke conditie de schepen verkeren. Wie over aanvullende informatie beschikt wordt verzocht contact op te nemen met
de stichting, via het postadres of e-mail: info@hoogaars.nl
Jaar
Naam
Reg/Zeil
Lengte
Bouwer/werf
Eigenaar
Authentieke hoogaarzen - visserman
1900
Andries Jacob
YE 36
14.85
Duivendijk
St. Beh. Hoogaars
Houten hoogaarsj achten
1909
De Wet
HA 142
14.15
Stam
W. van Eeken
1913
Jetty
ARM 4/HA 3
13.90
de Klerk
Stichting Jetty
1925
Windroos
VA 78
14.25
Annemans
M.I. Platschorre
1925
Alcyon
13.85
Meerman
St. Beh. Hoogaars
1932
Geertrui
VLI 3WA 43
14.69
Verras
Boskalis
1932
Banjaard
TH 29/VB 16
12.23
Duivendijk
P. Rinkes
1937
Seepaerd
08.75
Meerman
D. Perjee
1938
Atalante
VB 24
11.94
Duivendijk
A.A. Eecen
1939
Patrice
10.00
Versteeg
L. v.d. Berg
1946
De Coene Haan
11.30
Verras
R.J. de Raadt
1949
Banckert
VB 27
11.00
Meerman
B. Schutte
1984
De Gekroonde Liefde
09.00
Rem
J. Gaarenstroom
Houten hoogaarzen uit de vaart of in restauratie
1878 Vrouwe Adriana
1902 Triton
1904 BRU 24
1920 Mosselman
1929 Dolfijn 2
1932 Aeremuenaer
1937 Vrouwe Patricia
1939 Passe Partout
1959 Willemijne
1961 Gornaet
1962 Kraagbeer
Houten hengsten
1898 Den Bruinen
1903 Jonge Joseph
1908? Pegasus
1908 Drie Gebroeders
1908 Jan Korneel
1910 Elft
Marie Thérèse
ARM 17
TH 2
YE 167
VC 168
ARM 27
YE 96 (of 98?)
CLN 1/OC 14
(ex Pax??)
TH 49
CLN 15/TH 5
13.80
13.30
14.50
13.80
09.00
15.82
08.60
10.00
10.00
10.80
10.00
13.50
10.50
11.50
11.75
11.25
13.00
Meerman
Duivendijk
Stam
Duivendijk
Duivendijk
Meerman
Hitters
Versteeg
Meerman
Meerman
Meerman
Verras
de Klerk
Verras
Verras
Verras
Verras
St. Museumhaven Zeeland
P. Rinkes
Museum Antwerpen
C.A.J. Stelling
Museum Antwerpen
I. de Vos
F.D.M. Haagen
J. Dries
G. Sieg
A.R. Parmentier
Weppler/Kiel
St. Tolerant
F.C. Marckman
St. Tolerant
St. Beh. Hoogaars
R. Bringman
W. Schürmann
J. Broeckaert
Stalen hoogaarzen van 50 jaar of ouder
1886?
La Gaffe
YE 46
13.40
Paans
J. Prasse/Hannover
1902
Jenny 3
YE 38/VA 101
14.81
Stam
T. Visser
1925
Turc
OB 7
12.60
v. Damme
C. Stulemeijer
1938
Booze Bison
VC 180
10.33
de Klerk
M.L.A.M. van Hezik
1938
Vrouwe Saskia
OC 49
08.65
Waveren
W. Dragt
1946
Reymerswale
VB 84
13.65
Meyntjes
J. van Kampen
1947
Aladdin
VB 42
12.50
Versteeg
J.J. Reinders
1948
Pijp Toeback
VB 150
12.50
v.d. Voorn
P. Antheunis
Zeeuwse houten schouwen
1907
Elisabeth
PI 27
1900
de Klerk
Stichting Zeeuwse Schouw
1924
Nieuwe Zorg
PI 67
1924
Verras
Stichting Zeeuwse Schouw
1936
Else Maria
1936
Verras
v.d. Vegt
Colofon
CONSENT is een uitgave
van de Stichting Behoud
Hoogaars, postbus 480,
4380 AL Vlissingen
tel. 0118-410045
Internet:
www.hoogaars.nl
E-mail: info@hoogaars.nl
Redactie: Peter Hamer, Jan
Hendriksen, Bonnie Joosse
en Gerrit Zomer.
Druk: Zoeteweij, Yerseke
Foto's: Uit de verzamelingen
van Richard Bleijenberg, Jan
Hendriksen, familie de Klerk,
Franke Lok en Gerrit Zomer.
ISSN-nummer: 1386-9310
In dit nummer
Overzicht schepen
Voorwoord
De Hengst: een Zeeuws
scheepstype? - Franke Lok
De vissers van de Kouter
Jan Hendriksen
Kieldrecht in België:
grootste vissershaven van
Zeeland - Franke Lok
Scheepswerf 'De Klerk' in
Kruispolderhaven - Peter
Hamer en Bonnie Joosse
De bouw van de hoogaars -
Gerrit Zomer
Het oostelijke stroomgebied
van de Westerschelde - Adrie
de Kraker
Bij de foto op de voorpagina:
De hengst Jan Korneel van
Rolf en Angelika Bringmann
tijdens de hardzeildag, juli
2000. De hengst is gebouwd
in 1908 bij Verras in De Paal
(zie ook pagina 2).
Foto middenpagina:
Jan Francies de Klerk jr. voor
zijn werf in Kruispolder,
omstreeks 1925.
Foto hiernaast:
Emmahaven ca. 1930 tijdens
de kennis. Die begon op de
derde zondag van september.
Deze CONSENT gaat over de vissers en de
visserij met houten schepen van oostelijk
Zeeuws-Vlaanderen, oostelijk van De
Braakman. We hebben het over de vissers
die CLN (Clinge) of K (Kieldrecht) op hun
schip hadden. De Braakman het midden
deel van Zeeuws-Vlaanderen) met Philip
pine en Boekhoute is een verhaal apart, dat
is op zich een CONSENT waard. In het jaar
1875 had de visserij in het westelijk deel
van Zeeuws-Vlaanderen (Breskens) niets te
betekenen, 't Is nu de omgekeerde wereld.
Breskens heeft een vloot van moderne
viskotters, de Braakman is afgedamd en de
getijhaventjes van oostelijk Zeeuws-Vlaan
deren zijn verzand of onder een Deltadijk
verdwenen en de visserij bestaat niet meer.
In 1875 vissen er 101 schepen met een
CLN-nummer, meest hengsten.
Het lag natuurlijk erg voor de hand om
deze "CONSENT te maken samen met
onze vrienden van de Stichting Tolerant.
Franke Lok spant zich met een enthousiaste
groep Vlamingen erg in om de weinige
hengsten die er nog zijn - denk aan Den
Bruinen en de Pegasus - te behouden en in
de vaart te houden. Franke schrijft twee
verhalen in deze CONSENT.
In een vorige CONSENT hadden we het al
over de werf van Verras in De Paal, nu gaat
het werfverhaal over de werf van de Klerk in
Kruispolderhaven, die inmiddels ook onder
de verzwaarde Deltadijk is verdwenen.
Bij het maken van de CONSENT wordt het
ieder jaar moeilijker om rechtstreeks authen-
BEW. EX.
tieke bronnen aan te boren. Vissers die de
zeiltijd nog hebben meegemaakt en dus in
1920 jochies van 15 jaar oud waren, zijn nu
tegen de honderd. Er zijn er niet veel meer in
leven. Dus zijn we heel blij met de generatie
van zestigers en zeventigers die daarna is
gekomen en door hun grote interesse voor de
oude visserij de verhalen van hun voorgan
gers nog kunnen vertellen. Richard Bleijen
berg is daar een goed voorbeeld van. Ook
mogen we van geluk spreken dat Kees
Slager en Paul de Schipper in de jaren
tachtig van de vorige eeuw heel veel
gesprekken met vissers in de Delta hebben
gevoerd en die gesprekken zorgvuldig op de
band hebben opgenomen. Zij schreven daar
over het boek "Vissers verhalen". Zo kon het
verhaal over De vissers van De Kouter
geschreven worden. Over de geografie van
het oostelijk deel van de Schelde bestaat
geen betere bron dan Adrie de Kraker.
Vandaar een artikel van zijn hand over dit
onderwerp. En waar veel lezers reikhalzend
naar hebben uitgekeken: Deel II van de
cursus "Hoe bouw ik een hoogaars.
Dank zij al die bronnen en al die hulp
kunnen we u een internationale CONSENT
aanbieden, die niet alleen gaat over een
hoekje van Nederland dat haast niemand
kent, maar ook over het aangrenzende deel
van Vlaanderen. Samen zijn ze onlosmake
lijk verbonden met de zeilende visserij op
houten schepen in de Scheldedelta.
De redactie.
■Ê-
CONSENT NR. 19, VOORJAAR 2003
Copyright Stichting Behoud Hoogaars.
Overname van artikelen mogelijk na
toestemming van de redactie.
CONSENT NR. 19, VOORJAAR 2003
