4
$4
katholiek schip dus. En een Vlaams
scheepstype, niet Zeeuws.
En wat de hoogaars was voor Zeeland
was de hengst voor de kreek van Kiel-
drecht.
1875. De visserij floreerde nog in
Vlaanderen. De vangst werd vooral
naar België verkocht en er meestal met
dezelfde scheepjes die visten naartoe
gebracht. Onder andere Antwerpen,
Mechelen en zelfs Brussel hadden hun
vismarkten aan het water. Philippine
was nog de mosselhoofdstad van
Europa.
Maar er waren veranderingen aan de
gang: in 1867 was het Kreekrak, de
rechtstreekse verbinding naar de
Oosterschelde tussen Zuid-Beveland en
Bergen op Zoom afgedamd. Het alter
natief was het Kanaal door Zuid-Beve
land met nare bijkomstigheden als
(toen) twee sluizen en het niet meer "op
stroom" kunnen varen.
Een oude visser sprak mij eindjaren
zeventig aan toen ik met mijn replica
hengst in de sluis te Hansweert lag
(toen nog zo'n gezellige kom). Hij had
met zijn vader ook nog op hengsten
gevaren. Vanuit Yerseke voeren ze met
mosselen op Antwerpen. Op windstille
dagen trok een sleepbootje hen voor
een cent door het kanaal. Maar als ze
dan toch te laat in Antwerpen waren, en
hun vangst niet konden verkopen werd
alles overboord gezet en leeg terugge
varen. Was er ook geen cent meer voor
dat sleepbootje. Dan moest hij jagen.
Het begin van de teloorgang.
In 1870 was er de eerste verpachting
van de Yerseke Bank. Een jaar later
werd ook een spoorwegdam in het Sloe
gelegd. Vissen op de Oosterschelde was
niet meer zo evident.
Het stroomgedrag van de Wester-
schelde werd anders. In de loop der
jaren begon het water komende van de
bovenrivier tengevolge van de toene
mende industrialisering daar te
vervuilen. Kreken slibden diqht of
werden ingepolderd. Vissers die langs
de banken visten kregen steeds meer
hinder van de passerende zeeschepen.
De hengsten verhuisden. Ze werden
verkocht (stonden misschien als het
ware in de aanbieding) ofwel de
vissers verhuisden met hun hengst. Er
werden tot in het begin van de twin
tigste eeuw ook nog nieuwe hengsten
gebouwd maar daar waren nu ook
opdrachtgevers bij uit andere havens
zoals bijv. Yerseke.
De tabellen van 1918 en 1927 tenslotte.
Die van 1918 geeft een wat vertekend
beeld want een groot deel van de Belgi
sche schepen werd in de eerste wereld
oorlog door de Duitsers geëlimineerd -
zie bijv. onder Braakman bij Boek-
houte. Die van Clinge hielden goed
stand: ze zochten onderkomen in de
haven van Zierikzee maar mochten van
daaruit niet vissen.
Het totaal aantal ingeschreven schepen
vermindert van 780 in 1875 naar 534
in 1927. De typische traditionele
schepen worden vervangen door
andere, grotere vaartuigen. Niet op de
tabel te zien is dat Yerseke onder
tussen de grootste haven van Zeeland
geworden was met een "ratjetoe" van
205 vaartuigen in 1918 (waaronder
nog 66 hoogaarzen en 41 hengsten), en
5
Samenvatting der consenten met vergunning te vissen in Zeeland afgegeven in 1875,1918 en 1927
142 vaartuigen in 1927 (waaronder
nog 52 hoogaarzen en 26 hengsten).
Bij de "andere vaartuigen" waren er:
aak, aakje, motorjacht, lemmerjacht,
blazer, motorboot, jacht, motoraak,
vaartuig, jacht, blazer, botter, motor-
botter, schokker, zeilvaartuig, motor
sloep, motorboot, lemmerjacht, motor-
hengst, visschuit, motorjacht, kotter,
jol, platbodemschip, vlet, motorvlet,
motorhoogaars, stoomboot, motorcor-
boot, stoomkor, zeilschip, motor
klipper, lemsteraak, motoraak, motor-
klipperjacht, botaak en tenslotte een
heuse stoomroeiboot. De Antwerpse
knots is van de Zeeuwse wateren ver
dwenen. De Belgische vissers uit
Boekhoute verhuizen noodgedwongen
(verzanding van de haven) grotendeels
naar de Belgische kust en deels naar
Terneuzen en Breskens.
MM
Mechelen aan de Dijle. Hengsten geregistreerd CLN (Clinge) en YE (Yerseke) lossen aan de vismarkt.
CONSENT NR. 19, VOORJAAR 2003
ANNO 1927
overige consenten: eigenaren afkomstig van de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden en van Noord Brabant.
In de jaren 1926 en 1927 werden er plots 76 schepen uit Belgische kusthavens ingeschreven: 31 uit Heist, 29 uit Zeebrugge, 12 uit
Oostende (enkel in 1926), 2 uit De Panne en 2 uit Nieuwpoort; deze schepen zijn niet in de tabel opgenomen.
Onder de schepen uit Zeebrugge waren er in 1927 ook 4 hengsten.
Kiêldrecht
Rupelmonde
Mariakerke
Assenede (B)
Basseveide (B) 1 1
WÉST ZEEUWS VLAANDEREN
Hoofdplaat
Retranchement
ANNO 1876
ANNO 1918
type schip
BELGIE: stroomopwaarts vanaf Poel
OOST ZEEUWS VLAANDEREN
Grauw
Hontenisse
Terneuzen
Boschkapeile
(overig is Ossenisse, Sas van Gent en Stoppeldijk)
BRAAKMAN (Nederland en België)
Philippine
Biervliet
Breskens
totaal Zeeuws VI
Antwerpen
Andere (Mariakerke, Berendrecht, Kallo, Zandvliet)
Boekhoute (B)
ovatie consenten*
totaal consenten
