Er komt schot in de zaak.
Zwaarden
De zwaardophanging is teruggebracht naar zoals het was.
Er is een tussentijdse constructie gemaakt. Koud tegen het
boeisel geschroefd en vele malen minder origineel dan nu. Het
smeedwerk is voorzien van een hechtprimer en zwarte matlak.
Zo is Betje niet voorzien van zwaardlieren, mogelijk op termijn
iets om spijt van te krijgen, maar in het licht van de sobere
uitrusting, weinig poespas, een verdedigbaar besluit. Eelt zal het
gevolg zijn...
Kot
In het zoveel mogelijk nastreven van oorspronkelijke kenmerken
en details zijn er tussendoor lastige vraagstukken geweest.
Zoals het eerder genoemde kot. Bewust laag gehouden,
nauwelijks boven het boeisel verheven. In het schaarse
fotomateriaal, dat tot op heden is opgedoken is het kot dan
ook nauwelijks te zien. Betje blijft sober, een schip gebouwd
voor haar functie, in eerste aanleg het vervoeren van mensen,
later het vissen. Hierbij past geen luxe. Het kot voorziet in wat
bergplaatsen onder de banken, een 2-pit spiritus stelletje en de
overige ruimte blijft vrij om de mogelijkheid te bieden om met
gesloten luiken met de broek af te gaan. Mogelijk dat onder
de toekomstige passagiers lieden zijn die niet over de reling
durven, of willen...
Arbo-omstandigheden
Een markant detail is het volgende. Zoals tegenwoordig menige
toegang aangepast wordt voor mensen die aangewezen
zijn op een rolstoel, zo was er op Betje een leuning op het kot
aangebracht, om mensen die slecht ter been waren of vrouwen
(nu onvoorstelbaar) een gerieflijke toegang te verschaffen.
Met het toenmalige getijdenverschil zal het ongetwijfeld tot
halsbrekende toeren geleid hebben om even de oversteek te
maken.
Voor wat betreft het kluisgat (stuurboord voor op het vlak) blijft
de vraag of het uitgesleten is geraakt door het gebruik van het
anker....
Motor
De motor is een nieuwe, zoals eigenlijk het hele schip. In 1907
dacht men nog niet aan motoren, wel aan wind. Later stond
achter het kot een prominente Kromhout motor, wat het
bedieningsgemak van het scheepje aan een kant verhoogde,
maar aan de andere kant de bewegingsruimte achterop ernstig
verkleinde. Na rijp beraad en veel overleg is er voor gekozen om
met een verlengde schroefas de motor middenin te plaatsen,
voor het kot in een degelijke kist.
Een aderlating,op heteersteoog,maarpraktisch onoverkomelijk.
Er blijft tussen mast een kot gelukkig genoeg ruimte over om
vrij te bewegen en op het bovenvlak van de kast zijn er in de
opstaande randen spuigaten aangebracht....
Harpuis
In de afwerking van het eikenhout zijn er, op voorspraak van de
SBH, diverse producten gebruikt, die wijzen naar het verleden.
Zo is en wordt er gebruik gemaakt van harpuis.
Reeds beproefd op andere schepen, die binnen de Euregio-
projecten zijn gebouwd.
De samenstelling van dit product, toegepast op Betje, wordt
uitvoerig beschreven in de decembereditie van Eisma's Vakpers,
het oudste schildersblad van Nederland. Firma Vliegenthart is
de enige die de authentieke samenstelling van het olie-achtige
product kent en fabriceert. Steunend op de beschrijving in
de 'Handleiding tot de kennis van het tuig, de masten en de
zeilen van het schip'van dhr. G.P.J. Mossel, Amsterdam (1858),
begon Vliegenthart het voor de aardigheid te produceren.
Vliegenthart wil Betje ook gebruiken als referentie voor de
conditionele eigenschappen op het Franse eikenhout. Op hun
website wordt gewerkt aan een link naar Betje en de site laat
de staat van onderhoud en het gebruik van harpuis zien.
Bij Betje is gekozen voor een voorbehandeling met Conserduc.
Er zijn delen in het droog-natte gebied met name, die gevoelig
zijn voor aantasting door paalworm.
Om die reden is na het vlakken en schuren eerst een
behandeling met de zgn. PER 100 gegeven alvorens tot de
behandeling met harpuis over te gaan. Omdat harpuis die
vettige eigenschap houdt is er op sommige delen, zoals op
loop- en zitvlakken toch voor een harde lak gekozen, vooral
vanwege de vuilaanhechting.
Toekomstplannen
In het voorjaar zal Betje voor het eerst weer water voelen. 2007
wordt gezien als een opstartjaar, waarin de Stichting Zeeuwse
Schouw zich ten doel stelt verder het team van vrijwilligers te
formeren en op te leiden. Ook bestaan er al verschillende lijnen
naar instanties, die zich het lot van Betje aantrekken en hiertoe
initiatieven ondersteunen.
Nu het schip klaar is, wordt voor velen de geschiedschrijving
tastbaar en belangrijk gevonden.
We weten uit overlevering niet hoe het indertijd de
schippersvrouw van Gerrit Johannes Schippers verging, maar
deze Betje is blijkbaar een meid om verliefd op te worden...!!
De Stichting Zeeuwse Schouw maakt als werkstichting deel
uit van de overkoepelende Stichting Traditioneel Varend
Zeeland. Binnen deze groep vallen ook de Avontuur (klipper),
de Naerebout (beurtschip) en de Nieuwe Zorg (schouw in
aanbouw).
Omdat er een sterke binding bestaat tussen deze stichtingen
met een regionaal deel van het bedrijfsleven, de Gemeente
Goes en bankinstellingen, wordt er gewerkt aan een Vaarmenu.
Wanneer vanuit deze relaties belangstelling bestaat voor het
varen met een der schepen, dan kan er maatwerk geleverd
worden, afhankelijk van groepsgrootte en intenties.
Want dit soort schepen moet natuurlijk varen!!
In dat verband wil ik blijvend een lans breken voor meer
aandacht voor maritiem erfgoed, een onmisbaar fenomeen op
de Zeeuwse Stromen.
Tot slot
De vraag of u, wanneer u naar aanleiding van dit
artikel opmerkingen, vragen aanvullende informatie of
wetenswaardigheden heeft, dit aan ons wilt doorspelen. Hoe
meer er 'boven water' komt, hoe groter de historische waarde
van 'Betje'
Met grote dank aan de redactie van CONSENT voor het verzoek
om het verhaal van de 'Betje' op te schrijven. Dank gaat ook
uit naar Cees Droste voor zijn adviezen en deskundigheid en
naar Wouter Bliek van de Oosterscheldewerf voor zijn giga-
fotoarchief als gevolg van de restauratie. De Stichting Zeeuwse
Schouw wenst u en de uwen een Behouden Vaart toe. Graag tot
op het water.
Namens de Stichting Zeeuwse Schouw,
Gert-Jan Nijsse, voorzitter
