Tot slot
De Hamse Jol en de Bouboule
De kleindochters Diana en Linda.
eigenaardig bekeken: de plastic zak was gescheurd en de voet
staker uit...
En toen nog later de achterkleinkinderen uit Engeland mee
kwamen was er eentje nogal gefascineerd door die stomp en
vroeg wat er met het been was gebeurd. Frans antwoordde
dat er soep van was gemaakt, waarop die kleine jarenlang
geen soep meer heeft willen eten.
In de bewaarde stukken zijn ook leuke lijsten te vinden van de
schepen en hun eigenaars met naam, voornaam én bijnaam.
Een oude visser merkte zuur op dat Frans zijn eigen bijnaam
nergens vermeldde en toch had hij er een: Frans Klomp. Dat
was omdat hij ooit, in een zotte bui, met zijn klomp tegen zijn
hoofd had getikt.
Op 98-jarige leeftijd is Frans dan overleden. Kleindochters
Diana en Linda kwamen over. Na de crematie werd gevraagd
wat ze met de as wilden doen. Verstrooien in de Schelde. Dat
kon, maar dat was heel wat administratie en het kostte ook
wel wat. Maar, ze konden de as ook gewoon mee krijgen.
Zo gezegd zo gedaan. Als dieven in de nacht zijn ze met
hun auto's de grens over, naar Paal gereden, een plaats waar
veel vakanties op de Bouboule waren doorgebracht. In de
spookachtige schemering de dijk over en wachten op hoog
water. Het geluid van een startende motor van een visser die
wilde uitvaren zodra zijn scheepje vrij was gekomen: paniek!
Diana schudde snel de urn leeg en ging snel als een haas terug
naar haar auto. Toen Linda de dijk overstak was Diana al ver aan
de horizon verdwenen.
Nu kunnen ze er om lachen, en ze zijn er van overtuigd dat
Frans ook dit een mooi verhaal gevonden zou hebben.
De nagelaten geschriften van Vergauwen zijn deels geschreven,
deels getypt. Ze staan vol met interessante feiten maar ook
met leuke anekdotes zoals legendes en sterke verhalen van
vissers en leurders.
Een aantal artikelen zijn waarschijnlijk op verzoek geschreven
zoals bijvoorbeeld die over Kieldrecht of over Boekhoute.
Sommige zijn op één, andere op meerdere A-4tjes. We
beschikken over de volgende onderwerpen waarvan we er
later enkele zullen publiceren:
Geschiedenis van Doel. (2 A4-tjes)
Letters op Belgische vissersschepen die op Beneden
Schelde of op open zee visten, (neergeschreven op 30 sept
1972, een half A4-tje)
Mariekerke bij Puurs, visserijtechnieken. (2 A4-tjes)
Jaarverslag der Scheldevisserij 1942. (1 A3)
Een gedetailleerde lijst van schepen: Schelde Boekhoute
waarschijnlijk uit één van de jaren uit de tweede
wereldoorlog. (3 A-3tjes)
De Antwerpse Garnaalvissersvloot vanaf 1884. (30/12/1954,
2 A4tjes)
Ik vertel over Boekhoute Haven. (15 mei 1972,6 A4-tjes)
Het vissersdorp Boekhoute. (6 A4-tjes)
Een gedetailleerde lijst van Antwerpse vissersvaartuigen uit
194? (1 A4-tje)
Legende van 't Verdronken Landt van Saeftinge. (1/2 A4-tje)
Kieldrecht als vissersdorp Kieldrecht de leurders met een
lijst van de ingeschreven schepen, de namen bijnamen
van de eigenaars. (9 A4-tjes). Reeds eerder beschreven in de
Consent en in de restauratiebrochure van Tolerant)
Een krantenartikel over Frans Vergauwen uit 1971.
De Sint-Annekensboot. (12 A4-tjes)
Overgave der dokken. 1815
Bronnen:
Nagelaten stukken die op verzoek van Frans Vergauwen door
Walter Van Glabbeek bewaard werden.
Gesprekken met Walter Van Glabbeek (88 jaar) op zijn kantoor
te Antwerpen, (jawel: hij werkt nog steeds.)
Gesprek bij de fam. Philibert Verras te Paal. Philibert is nog steeds
aktief. Wat hij nooit zou doen is modellen maken maar dat
doet hij nu dus wel, hele mooie! En sterker nog: hij is ook de werf
"Moed en Trouwwaar die schepen ooit gebouwd werden, aan
het nabouwen.
Gesprek met Maurice Kaak, voormalig restaurateur aan het
Scheepvaartmuseum, nu leidt hij op zaterdagen nog de
Bij een jol denk je aan een kleinere (bij)boot. De Hamse Jol die
Frans Vergauwen ooit bezat is echter merkelijk groter.
Hoe zat dat?
Een werkboot. In Nederland was dat vooral de Hollandse
Boot, in België de Hamse Jol. Dit type ontstond in Hamme
aan de Durme en kreeg zo zijn naam.
Eenvoudig van bouw, stabiel, en typisch voor deze jol zijn
de spiegels: die zijn er zowel voor als achter; de gangen
hoeven daardoor minder gekromd te worden. De Hamse Jol
werd oorspronkelijk als geroeide overzetboot gebruikt maar
was door zijn stabiliteit ook een veel gebruikt vaartuig bij
openbare diensten zoals de toenmalige "Bruggen en Wegen"
in België. Alle sluizen en bruggen hadden een dergelijke jol
als werkboot om de nodige onderhoudswerken uit te voeren.
In het scheepvaartmuseum te Baasrode staat er nog eentje;
die behoorde ooit bij de "Mirabrug" te Hamme. Een Hamse
Jol was ook heel geschikt om er een motor in te bouwen.
De lengte varieerde van 5 tot max. 7 meter. Een uitgebreide
omschrijving van een Hamse Jol vind je terug in het boek
"Vlaamse en Brabantse binnenschepen uit de 18e en 19e
eeuw" geschreven door Maurice Kaak en in 2010 uitgegeven
door de Dienst Erfgoed Oost-Vlaanderen.
Maar hoe zat het dan met de veel grotere Bouboule, met zijn
lengte van wel 9,5 meter?
In 1942 werd in opdracht van Marie Clarysse, echtgenote
van Jaak Meyers, woonachtig te Antwerpen, een Hamse
Jol gebouwd bij Ch. Meert in Noeveren aan de Rupel.
De bedoeling was om er mee op garnalen te vissen op
de Westerschelde. Vandaar ook de grotere afmetingen.
Er stond een 15 pk motor in van het merk "La Meuse"; het
onderwaterschip achter bood voldoende ruimte voor een
schroef.
CONSENT NR. 29 VOORJAAR 2013
25
Ingeschreven als de A21 (Antwerpen 21), naam van het schip
de "Marie".
Het is niet onaannemelijk dat er tijdens de oorlog ook mee
gesmokkeld werd.
Toen de oorlog in België en Zeeuws-Vlaanderen al voorbij
was werd de jol in februari 1945 verkocht aan Alfons
Rammeloo te Boekhoute, bestemd voor de mosselvisserij op
de Braakman en deWesterschelde. De naam van het schip
werd omgedoopt in "Julien".
In 1951 kocht Frans Vergauwen het scheepje en bouwde het
om tot jacht. Met mast, kluiverboom en zijzwaarden. Het
moet een snel scheepje zijn geweest gezien de vele bekers
die daarvan nu nog getuigen. Vele vakanties werden er op
doorgebracht met dochter, schoonzoon en kleindochters.
Een leuk detail: de opnames van de BRT jeugdserie "Zanzibar"
(met o.a. een nog heel jonge Wies Andersen) werden op de
Bouboule opgenomen.
In 1977 zonk de jol door gebrek aan onderhoud. De toen
tachtigjarige Vergauwen besloot toen om de jol te schenken
aan het Nationaal Scheepvaartmuseum te Antwerpen.
En daar werd het weer in de oorspronkelijke visserman
uitvoering gerestaureerd door Maurice Kaak. Een eigenaardig
zicht, zo zonder zwaarden.
modelbouw in het scheepvaartmuseum te Baasrode.
Gesprek met Paul Boots, die met onder andere de hulp van
Frans Vergauwen de replica hengst Gust (nu Tolerant) bouwde.
Gesprek met Frieda Van Beylen, de weduwe van Jules Van
Beylebn die in 2.000 overleed. Frieda heeft diverse correcties
uitgevoerd en aanvullingen gedaan.
En dan de kleindochters: Diana en Linda die we eindelijk
konden opsporen. Vol verhalen en plezierige anekdotes en vol
warme herinneringen aan hun grootvader. De nalatenschap
is keurig verdeeld: de ene het SB licht de andere het BB licht
van de Bouboule, de ene het ene epaulet van het uniform, de
andere het andere. Ook het overige is verdeeld en neemt een
prominente plaats in bij hen thuis: het kompas, de foto's, de
schilderijen, de modellen, de gewonnen bekers.
Diana woont bij Londen en we kregen er een heerlijke lunch
voorgeschoteld: zoals Frans die ook maakte. Linda had voor de
gelegenheid een ritje over van zes uur vanuit het Lake Districkt.
Haarhuis was eens overstroomd en het eerste wat er toen gered
moest worden waren de spullen van Grandfather. Fijne dames,
begin in de zestig nu en we denken dat ze wel iets van hun
grootvader hebben.
