n
Het verhaal van de herboren Pegasus
H
Toen mij gevraagd werd een artikel over de restauratie van de Pegasus te
schrijven heb ik wel even mijn hersencellen gepijnigd; hoe hou ik het leesbaar.
Wel beste lezer, laten we maar beginnen.
~w
I
2 CONSENT NR. 29 VOORJAAR 2013
Cees Droste
Het verhaal speelt zich afin Rupelmonde waarde vzw Tolerant
zijn vaste stek heeft in de C.R.N.loods. De vzw Tolerant heeft
al jaren een geduchte naam daar waar het gaat om de
grotere restauraties van schepen van diversen typen zoals de
hengsten D'n Bruinen en Jan Korneel, de 12-voetsjol den Ivo en
het veerbootje Anna de Zaatman. Tolerant had nog een wrak
van een hengst in het dok van het museum te Baasrode liggen
en, naarmate de restauratie van de Jan Korneel op zijn einde
liep, ontstond het plan om de Pegasus te gaan herbouwen.
Niet alleen een goed plan om dit schip te behouden maar
zeker ook om de deskundigheid die bij de vrijwilligers in de
loop van de jaren was opgebouwd niet verloren te laten gaan.
Over de weg is het casco naar de C.R.N.loods vervoerd en daar
aangekomen ontstond de vraag: is restaureren nog wel de
moeite waard! Het schip was totaal uitgedroogd en vervallen.
Na de voors en tegens tegen elkaar te hebben afgewogen
is de keus gevallen op herbouw. De puriteinen zullen hun
vraagtekens bij een replica zetten maar ik hoop dat dit artikel
bijdraagt om te laten zien dat een replica bouwen een serieuze
zaak is. Onze keus is mede gevallen op nieuwbouw, niet alleen
door de ouderdom van het schip, maar ook doordat het ernstig
was vervormd door de onzorgvuldige reparaties die het schip
in de loop der jaren heeft ondergaan en waarbij veel van het
orgineel verloren is geraakt. Een restauratie dreigt zodoende
een vertekend beeld te geven. Het resultaat lijkt dan sowieso
niet meer op het oorspronkelijke schip.
Allereerst hebben wij Ko Ruissen gevraagd het wrak op te
meten en in kaart te brengen. Dat was geen eenvoudige klus,
meet maar eens een ernstig verzakt casco op en breng het
daarna in tekening. Wat wij wèl
hadden waren veel meetpunten
en aan de hand daarvan is een
strokend lijnenplan gemaakt. Aan
de hand van de tekening zijn de
mallen gemaakt voorde inhouten
die verdeeld zijn in liggers, dit zijn
rechte balken die overdwars op
het vlak liggen, in zitters, deze
overbruggen de hoek vlak/zijden
en dienen kromgegroeid te zijn
(vakjargon; krommers) en de
oplengers, dit zijn de spanten die
staan op de liggers. Het is zaak
om een zagerij te benaderen die
op het gebied van de krommers
ervaring heeft en in ons geval
was dat de zagerij "van Dijk" in
Laren. We bestelden stammen
voor het vlak, de huid en alle
inhouten, en konden vervolgens
beginnen met het maken van de
hulpspanten. Hoewel duidelijk is
dat bij de Pegasus de traditionele
bouwwijze wordt gevolgd is
De Pegosus in vervol noast de CNR-loods te Rupelmonde.
De verschillende vlokdelen.
De kromming wordt geperst met betonblokken.
De lijn zit er al in.
een uitzondering gemaakt voor de hulpspanten. Deze keuze
moesten wij maken om dat onze loods hoog is. Vroeger had
een bouwloods namelijk een lage zoldering met in de lengte
zware balken waar inkepingen op aan waren gebracht. Deze
waren genummerd en daar paste een vaste stut in, zo kon
men de gangen en vlakdelen in de juiste vorm dwingen na
het branden. De bouwloods was eigenlijk hun tekening. Er was
dus wel degelijk een vaste maat wat ook uit de werfboeken
blijkt. Omdat deze mogelijkheid er in onze loods niet was
moesten we met hulpspanten werken.
Dit hield in dat er een spantenvloer gemaakt moest worden
en dat was geheel nieuw voor de bouwploeg, immers bij
restauratie tref je dat niet aan. De hulpspanten bestaan uit
schotten van 18mm underlayment platen versterkt met
ribhout. Op deze schotten moet de hartlijn, de centrale
waterlijn (cwl) en de andere waterlijnen aangegeven zijn. Het
zal naderhand blijken hoe goed deze groep vrijwilligers hun
werk gedaan hebben. Het zomer verlof breekt aan en het is
nu moeder de vrouw die het voor het zeggen heeft bij de
ploeg: vakantie. Tijdens het verlof is het hout aangekomen en
ons aller Albert Durinck heeft ervoor gezorgd dat het netjes
opgeslagen werd. Het echte werk kan daarna beginnen!
Op de vloer van onze bouwloods is een uitslag op ware grootte
van het vlak gemaakt en aan de hand daarvan werden de
vlakdelen gezaagd. Hierbij kwamen al twee grote voordelen
van nieuwbouw tevoorschijn n.l. het blind verpennen van de
vlakdelen onderling wat bij restauratie vrijwel onmogelijk is en
dat het heel eenvoudig was om een rondlopend vlakdeel aan
de buitenkant van het vlak te maken, zodat wij geen scherpe
punten in de vlakdelen kregen bij de kimnaad die naderhand
bij het breeuwen problemen zou kunnen geven. Toen het vlak
eenmaal in elkaar zat is het opgehesen, op een voorlopige
bouwstelling geplaatst en de kromming in de lengte, de
heve, doormiddel van twee grote beton blokken erin geperst.
Daarna hebben wij de plaatsen van de liggers en zitters erop
afgetekend en de v- vorm overdwars, de tilling, er met het
plaatsen van enkele liggers in aangebracht.
Nu was het moment aangebroken om de stevens en de
hulpspanten neer te zetten. Daar de voorsteven nog al
