:fc
(f
De geschiedenis van de Pegasus
Royal Yacht Cli b de Belgians
?ryMr
Toen de naam nog Pax was
In 2001 ligt de Pegasus in het dok van het museum
te Baasrode, het toilet is duidelijk zichtbaar.
Schepen Beurs in Enkhuizen raken we in contact met Peter
Tolsma, die vertelt dat een van de vrienden een bekende van
hem is en een aantal foto's aanlevert. Onverwachts komen ook
foto's tevoorschijn van de Pax op de wal en in de haven van
Lillo. Die zijn van Maurice Pauwaert, destijds hoofdredacteur
van het watersporttijdschrift "Wandelaer et sur l'Eau". Ook
horen we dat de Pegasus eind jaren 1950 is aangekocht door
Jan B. Overwijn uit Dordrecht. Volgens informatie van de
heer Bouw van Wijk was de Pax in slechte conditie en heeft
Overwijn in die jaren diverse reparaties aan het schip laten
uitvoeren bij hun scheepswerf te Woubrugge.
In 1962 wordt het schip verkocht aan ene Diderich, een
aannemer werkzaam bij de aanleg van de Haringvliet dam bij
Hellevoetsluis. Omdat het schip in slechte conditie is besluit
Diderich het te laten herstellen door timmerlieden van zijn
bedrijf, in de bouwput van de dam. Maar scheepsreparatie
is niet ieders werk, wat blijkt tijdens de proefvaart: doordat
de droge uitlaat van de motor zonder isolatie door de huid
is gevoerd raakt het achterschip oververhit en brand volledig
uit. Het schip wordt op het strand bij Hellevoetsluis gezet om
te voorkomen dat het zinkt. Het is dan 1964. Dan komen de
vrienden uit Friesland in beeld, Joop Adema, Tom Pollman
en Frits Wieck. Adema heeft een zeilschool in Heeg en ziet
er wel wat in de Pegasus als moederschip te gebruiken. De
mannen reizen naar Hellevoetsluis en graven het schip uit,
dichten het achterschip zo goed zo kwaad als mogelijk met
zeildoek en varen naar Friesland. Dat het een spannende reis
heeft opgeleverd laat zich raden, maar de details ontbreken
helaas. Het schip wordt geparkeerd bij een boerderij, maar
spijtig genoeg ontbreekt het aan fondsen om de restauratie
uit te voeren. Twee jaar later blijkt het plotseling verdwenen.
Het wordt nog een keer gespot achter een sleepboot op het
Heegermeer, daarna ontbreekt ieder spoor. Na tien jaar wordt
nog een zwaard gevonden in Sneek dat herkenbaar afkomstig
is van de Pegasus, maar verder blijft het stil. Tot Cor Drijver de
hengst terugvindt in Leiderdorp. Wat er in de tussenliggende
jaren is gebeurd, wie het schip uit Friesland heeft gehaald en
waarom, het zal wel altijd een raadsel blijven. En daarmee is
de recente geschiedenis min of meer duidelijk. Maar wat is er
Niemand realiseerde zich op dat moment dat de oude Pegasus
zijn laatst reis had gemaakt. Maar het zou ook het begin van
een nieuw leven blijken te zijn.
1965 Hellevoetsluis, klaar voor vertrek naar Friesland.
Terwijl de restauratie nog op zich laat wachten wordt een
begin gemaakt met het nazoeken van de geschiedenis. Dat
blijkt niet eenvoudig, maar stukje bij beetje begint zich een
verhaal af te tekenen. Het is dan nog steeds niet duidelijk of
de geruchten juist zijn dat de Pegasus werkelijk de voormalige
hengst Pax is, die in de jaren voor 1940 furore gemaakt heeft
in Antwerpen.
We besluiten te beginnen bij de aankoop in 2001 en vandaar
terug te werken. Cor Drijver had verteld dat het achterschip van
de hengst ooit was uitgebrand. Hij had het schip ontdekt in een
sloot bij Leiderdorp en, omdat hij als oud visser bekend was
met het type, besloot hij te zien of hij het terug in de vaart kon
brengen. Hij sloopte de roef eraf en bouwde een volwaardig
toilet in het ruim. Comfort is belangrijk, je wilt na je zestigste
niet meer op een emmer. Het vooronder werd bewoonbaar
gemaakt. Uit verhalen van diverse scheepjesmensen blijkt
dat het schip ooit door een drietal vrienden vanuit Zeeland
naar Heeg in Friesland was gevaren om het te gebruiken als
moederschip bij een plaatselijke zeilschool. Tijdens de Klassieke
1964 Hellevoetsluis, gered na de brand.
Belgisch. Pachting- "Verbond
Federation Beige du \achting-
CONSENT NR. 29 VOORJAAR 2013
Registratie van de Pax als jacht.
Ik ondergetekende, /secretarie van de Yacbtvereenig'ing,
Je soussigné, secrétaire de la société de Navigation de plaisance
2, Rue Leys, 2
ANVÉRS (\K*
gevestigd verklaar bij deze dal het Yacht j f
établie a déclare par la présente que ïe Yacht
groot ton, in de boeken van het genootschap onder NT _!X__
jaugeanl est inscrit sur les registres de la societé sous Ie N"-'
ié ingeschreven en aan den Heer toebehoort.
et appartient a MiffVJ'L&Vt
Ik bevestig dat voornoemd vaartuig nooit koopwaren vervoert.
Je certifie que le dit bateau n'est jamais employé au transport de marchandises.
Diensvolgens is het mijn eerbiedig rekwest aan de bevoegde overheid dat gemeld Yacht van
En conséquence je prie respectueusement les autorités compétentes de bien vouloir
de betaling der Scheepvaartrechten verschoond blijve.
exoaérer le dit Yacht du payement de tous droits de navigation.
Gegeven te le...
Fait a
■He.
imüL...ïp- j - i' *5'
Ge z ien «mv »*ibgutg «a* de handtekening
Vu pcmr léphiftiwi de la i
Bekrachtigd daor bet Belgisch Yachting Verbond.
Iioxn^ologué par la Fédération Beige du Yachting.
De "Secretaris,
Le, SBeèéTC^'d^i|hiAL,
y.jU: SecrItaTre.
waar van het gerucht dat de Pegasus de voormalige Pax is?
Het onderzoek dreigt vast te lopen.
Ondertussen zijn we een paar jaar verder. In verband met
de grote restauratie van de scheepswerven in Baasrode
moet het dok worden vrijgemaakt en het wrak, want dat
is het intussen, van de Pegasus wordt van Baasrode naar
Rupelmonde gebracht. Over de weg dit keer. Daar wordt het
op het terrein van de werf Centrum Nautisch Rupelmonde
(CNR) bijgezet. Ko Ruissen (t 2011), die inmiddels heel wat
ervaring op dit gebied heeft opgedaan, meet het schip op
en maakt de tekeningen aan de hand waarvan in een later
stadium de restauratie zal worden uitgevoerd. Maar het duurt
allemaal langer dan verwacht, en in 2008 is restauratie van
Pax te koop in 1958
de 'Pegasus' een gepasseerd station: het schip is niet meer te
redden. Daarom wordt besloten een replica te bouwen. De
eerste nieuwe hengst die in 82 jaar aan de Schelde zal worden
gebouwd. Zodoende kan het scheepsbouwersambacht beter
worden gevolgd dan met een restauratie. Ook brengt de
bouw van de replica nieuwe inzichten. Om het verloop van
het berghout in het voorschip strokend te krijgen moet een
kunstgreep worden toegepast. Dat vereist de nodige studie,
en aan de hand van foto's van de 'Pax' en het verloop van het
berghout in het voorschip van de 'Pegasus' wordt duidelijk dat
het inderdaad om hetzelfde schip gaat.
In de schepenlijsten van de Royal Yacht Club de Belgigue
(RYCB) te Antwerpen wordt de Pax vanaf 1920 regelmatig
genoemd. Het schip vaart met zeilnummer OC 5. De eigenaren
zijn de heren V. Peeters en A. Pauwels, ook wel bijgenaamd 'de
Loebassen'. De oorsprong van die bijnaam wordt duidelijk uit
een wedstrijdverslag uit het tijdschrift 'Ons Element' uit 1920:
"een van de deelnemers is de kleine platbodem 'Loebos', een
hengst van 8 ton van het syndicaat Loebos". In een later verslag
van een onderlinge nachtwedstrijd worden de heren Carels en
Pauwels als eigenaren genoemd. Tijdens deze laatste wedstrijd
was er heel weinig wind, maar "door direct de roeiboot voor
het schip te leggen en handig gebruik te maken van de
stroom zag de bemanning kans in zes uur tijd naar Hansweert
te varen, waar zij om 01.04 uur als eerste aankwamen". Het
verslag vervolgt: "Het schip is niet snel, maar de fanatieke
bemanning van 8 amateurs wist toch de zege te behalen.
De 'Jetty' van Leon Huybrechts volgde op tien minuten".
Vermoedelijk heeft de heer Carels in die tijd zijn deelname in
het syndicaat overgedaan aan de heer Peeters en is de naam
van het schip gewijzigd in Pax. Alles bij elkaar genomen is het
schip vermoedelijk al voor 1914 tot jacht omgebouwd. Als het
daarvoor een twintigtal jaren als vissersschip heeft gevaren
zou het al voor 1900 zijn gebouwd. Of we daar ooit confirmatie
van krijgen is een groot vraagteken.
De Loebassen stonden bekend als 'vieze mannen'. Ze hoorden
niet tot de zeilende elite en deugden alleen daarom al niet.
Maar kennelijk hielden ze er ook andere normen op na dan
de meesten. Het verhaal gaat dat, toen kort na WO II voedsel
schaars was, ze op een dag een kat hadden geslacht voor het
avondmaal. De kat stond op het vuur toen meneer pastoor
kwam vragen wat de pot schafte. Konijn was het antwoord,
en de eerwaarde was welkom aan tafel. Om te voorkomen
dat deze in de kombuis zou gaan zien wat er kookte werd hij
aan de pomp gezet om het water in het schip kwijt te worden
'voor stabiliteit tijdens het avondmaal'. De Loebassen gingen
aan wal voor nog wat boodschappen. Na een uurtje in de
kroeg was het water zo ver uitgepompt dat het schip weer
aan de grond lag en er kon worden gegeten. De pastoor liet
