Visserstruien en nog meer
Epiloog
Tussen 1875 en 1950 werd in onze vissersplaatsen heel wat gebreid. Sokken, kousen, truien.
Door vrouwen en meisjes. Je zag ze breiend, staande in de deuropening van hun huis.
Of op straat, samen lopend, samen pratend. Daar zijn zelfs ansichtkaarten van.
14 CONSENT NR. 31 VOORJAAR 2015
De laatste overtocht van de Zuidvliet als veerboot in I960
dat diende als verblijf voor passagiers werd omgebouwd tot
bemanningsverblijf.
Na het werk aan de Grevelingendam werkte het schip bij de
pieren van IJmuiden, daar waren problemen omdat grote
zware stenen zomaar verdwenen en men wilde weten waar
die bleven. Het bleek dat die bij stormweer gewoon over de
pieren heen sloegen Ze werden vastgelegd met gietasfalt. De
Zuidvliet deed daar controlewerk.
Van de Volkerakwerken ging het naar het Haringvliet, naar
't Brouwershavense Gat, en daarvandaan naar Willemstad en
Hellevoet voor proeven voor de normale afsluiting van de
Oosterschelde. Tussendoor nog af en toe bergingswerk als
er een schip aan de grond gelopen was. Want voor die tijd
was het best wel veel kracht, die 285 PK en 't was een sterk
sleepbootje, nu stelt dat niets meer voor. In 1973 volgden
duikcontroles op de bodembescherming voor de normale
afsluiting in de Oosterschelde. Noordhoek controleerde zink-
stukken van 200 x 28 meter die waren gelegd voor de kabel-
pilonen. Overdag bij laag water afzinken, en 's nachts bij laag
water controle van de overlappen.
Noordhoek: "We hebben heel wat afgesjouwd met dat scheepje.
In 1981 hadden we motorschade. De cilindervoeringen waren
versleten en reparatie zou bijna netzo veel kosten als een nieuwe
Misubishi van 365 PK. Dus we kozen voor een nieuwe motor en
die staat er nu nog in. We plaatsten ook een nieuwe Misubishi
hulpmotor vanl05 PK. Na '84 waren we van plan de Zuidvliet af
te stoten, maar er kwam iedere keer weer werk voor het scheepje
en dat had als gevolg dat het niet goed meer onderhouden werd,
ik bedoel geen groot onderhoud meer. Vanaf '84 deden we nog
allerlei onderhoudwerk. In de Rotterdamse haven, in 't Vlissings
havengebied, 't Haringvliet, bij de Zeelandbrug, in 't kanaal Gent
- Terneuzen."
de Zuidvliet als werkschip bij Noordhoek Diving
Het was niet meer verantwoord met het schip te werken. Het
werd afgemeerd in Kats, maar kon niet opgelegd worden op
de wal omdat daar nog te veel betonwerk was en daardoor lag
het schip maanden aan de kade.
Noordhoek: "Dat was het moment dat Huybrecht me benaderde
met de vraag "wat ga je met dat bootje doen". Hij kreeg de beschik
king over de Zuidvliet maar het schip bleef van ons. En ik heb zelf
ook nog eens gepeild bij de provincie en heb gezegd: steun nu die
subsidieaanvraag voor de Zuidvliet in Brussel. En tot mijn verba
zing ging dat toch allemaal gebeuren en Jan had daar toch een
goed plan voor aanpak voor. Maar ze mochten die subsidie niet
aan een particulier geven, dat was een probleem want die Zuid
vliet was nog steeds van Noordhoek. Toen heb ik het schip onder
voorwaarden geschonken aan de Museumhaven".
In 1998 werd het schip door Noordhoek Diving B.V. buiten
dienst gesteld en in eigendom overgedragen aan de Stichting
Museumhaven Zeeland.
Na eindeloos veel uren van de vrijwilligers ligt ze mooi te zijn in
de Museumhaven van Zierikzee, uit te rusten van lange jaren
werken. Af en toe maakt ze nog een reis naar Vlissingen of
Middelburg om aan een maritiem feest een brokje PSD-histo-
rie bij te dragen. Maar dat is afgelopen, het onderwaterschip is
te dun geworden, varen kan problemen geven. Prachtig mari
tiem erfgoed. Hoe lang nog?
De Zuidvliet was de eerste motorveerboot van de Provincie
Zeeland en is na opheffing van de Provinciale Stoomboot
diensten in 2003 het enige in de provincie Zeeland bewaarde
schip van deze maatschappij.
Met dank aan P.J. Huijbrecht zaliger en aan
de Provinciale Stoomboot Dienst.
CONSENT NR. 31 VOORJAAR 2015 15
Bonnie Joosse
De truien waren meest werktruien voor de vissers. Er werd
gebreid van sajet. Dat was een wollen garen dat tamelijk stug
was omdat het werd gesponnen van de korte stukjes van de
schapenvacht. Na 1945 maakte sajet plaats voor luxere garens.
De kleur van de sajet die voor de truien gebruikt werd was
meestal blauw. Nassaus blauw. Soms waren door de blauwe
draad kleine rode vezeltjes gesponnen, zodat er een rode
gloed over het garen lag. Oorspronkelijk werd de visserstrui
gedragen als ondergoed. Een nogal strakke borstrok zou je
kunnen zeggen. Daar overheen kwam dan een ruime kiel. In de
loop van de tijd werd de trui bovengoed. Net zoals het T-shirt
eerst als ondergoed en nu als bovengoed gedragen wordt. De
truien begonnen op te vallen. Ze werden rond gebreid en er
kwam geen naald en draad aan te pas. De mouwen werden
van boven naar beneden gebreid. Zo kon een versleten onder
kant makkelijk vervangen worden. De ronde hals bestond
uit een kort boordje met meestal een koordje er doorheen
geregen.
De Zeeuwse truien zijn over het algemeen eenvoudig. Veel
plat recht met in het voorpand een patroon. Die patronen
waren vaak plaatsgebonden. Iedere vissersplaats zijn eigen
patroon, zodat je aan de trui kon zien waar een visserman
vandaan kwam. Was het maar zo eenvoudig! De motieven
waren zeker plaatselijk bepaald maar de breisters gebruikten
ook hun eigen fantasie. Een meisje uit Scheveningen trouwde
een jongen uit Yerseke. Zij breide zijn truien en bracht haar
eigen Scheveningse variatie in. Misschien is het niet: waar
komen de mannen vandaan, maar waar komen de vrouwen
vandaan? Feit is dat veel plaatsgebonden motieven toch ook
op truien uit andere plaatsen voorkomen. Mijn oma breide
voor mij (wij woonden in Oud-Vossemeer, geen visser te zien)
een Katwijkse visserstrui. Het was mijn favoriete trui en ik
kwam er veel later pas achter wat voor trui het was. Maar ze
vond het patroon zo mooi.
Na een eerste golf van interesse rond 1984 naar aanleiding van
het boek "Nederlandse Visserstruien" door Henriëtte van der
Klift-Tellegen, staan visserstruien nu weer flink in de belang
stelling. Zoektochten naar nog onbekende truien leveren nog
steeds resultaten op. De patronen van traditionele truien
worden aangepast voor moderne truien. Vorig jaar verscheen
"Visserstruien", een boek van de hand van Stella Ruhe. Dit jaar
komt daar een vervolg op. Er waren tentoonstellingen van
visserstruien door het hele land. Ook in Arnemuiden: "Truien
bij de vleet". Stefanie Huibregts en Anja Geldof maken er een
boek van vol moderne aanpassingen van de traditionele
Zeeuwse breipatronen dat dit jaar zal verschijnen. Heel veel
belangstelling dus voor de visserstruien.
Arend Schot, 1882- 1961,
schipper van de TH 64
