Plaatsing van de gang 12 CONSENT NR. 32 VOORJAAR 2016 De pasmol wordt gemaakt in het gat Te zien is waar de spanten zitten, aangetekend op de bovenliggende gang. Nadat de gang is uitgezaagd wordt deze in de brandstel ling geplaatst en verwarmd. Aan de achterkant zijn de klemmen zichtbaar waarmee het gewicht wordt vastgezet waardoor de gang gaat buigen en torderen. Op de gang ligt het stafijzer waarmee de bocht wordt gecontroleerd. Wat is er nodig om een plank te branden: Een stalen bok met hierin een stevige staaf welke kan draaien, een gasbrander, water, gewichten, lijmklemmen extra planken, latten en een stuk betonijzer. We beginnen met de mal over te nemen op de plaat en zagen hem dan grof uit. (mal plus 4 cm aan beide kanten). Na het zagen wordt deze op de brandstelling gelegd. Er wordt bepaald waar de bocht en de twist in de plank moeten komen. Is dit bepaald dan wordt de huidplank op de juiste positie gelegd en wordt een gewicht geplaatst welke moet zorgen dat de plank gaat buigen. Dit wordt gedaan door een kleine plank met lijmtangen op de huidplank te bevestigen en gewichten hierop te leggen of er aan te hangen. Nu kan de gasvlam worden ontstoken. Door de plank nu gelijkmatig te verwarmen en regelmatig met water te behandelen komt er beweging in de plank. Hierbij dient gecontroleerd te worden dat de plank niet gaat vergassen en verkolen. Door de boven kant iets koeler te houden gaat de plank bewegen. Dit buigen wordt gecontroleerd door een lat plaatsen op de kop van de plank met hierop meetstreepjes. Je ziet de plank langzaam doorbuigen.(Bij de oude werven was meestal een brandkot, hier stond een grote vuurkorf waarin men hout verbrandt en dan stijgt een gelijke warmte naar de plank. Jammer genoeg zijn de werven dicht.) Door het betonijzer in de vorm van het schip te buigen op de plaats waar de huidplank moet komen kan men controleren of er voldoende kromming in de plank zit. is dit het geval dan kan de plank opgeschoven worden d.m.v. de rvs staaf in de brandbok. Het gelijkmatig verwarmen gaat nu verder. Je moet wel in de gaten houden of de plank de juiste kant op buigt. Aangezien hout een natuurlijk materiaal is heeft het zo zijn eigen idee over hoe te buigen. Wordt geconstateerd dat de kromming de verkeerde kant op gaat dan wordt dit d.m.v. het plaatsen van een contragewicht tegengegaan. Nu is de structuur van het hout niet altijd hetzelfde. Dit komt door het groeien in de natuur. Het wortelstuk zal meer de neiging hebben om te barsten even als een dosse plank. Door regelmatig de krom ming op te meten weet je of de plank voldoende in vorm is gebracht. De oppervlaktetemperatuur kan oplopen tot 350 C. We houden nu de plank daarna tegen de huid waar hij moet komen. Zit de juiste kromming in de plank dan kan de oude eruit. Opzoeken waar de oude plank vast zit op de spanten. De oude nagels of schroeven er uithalen, (deze kunnen zo CONSENT NR. 32 VOORJAAR 2016 13 Te zien is hoe het hout rond de oude nagels wordt weg geboord, waarna de nagel eenvoudig is te trekken. Daardoor komt de gang los en kan worden verwijderd. nodig worden uitgeboord met een gatenboor, dat maakt het eenvoudiger de nagels te trekken) de kitnaad doorsnijden en proberen of de oude plank er uit te halen. Is deze verwijderd dan de spanten bekijken of deze niet rot zijn anders dienen de rotte spanten vervangen te worden. Nu wordt een pasmal gemaakt en op de nieuwe huidplank gelegd. Met een strooklat wordt de mal overgenomen. De zogenaamde zwei (hoek van de snede van de plank) wordt opgemeten en vastgelegd op een plankje. Deze zwei is belangrijk omdat dan de nieuwe huidplank goed aansluit op de oude huidplaten boven en onder. De met maximale zwei wordt de zaagmachine ingesteld en de mal wordt uitgezaagd. De las aan de kromme kant wordt gemaakt en het passen kan beginnen. Met dommekrachten (kelderwindes) wordt de plank langzaam in het open plaats gebracht. Dit zal niet in een keer gaan, daar de plank op de maximale zwei is uitgezaagd en in de loop van de plank aangepast moet worden om een goede breeuwnaad te krijgen. Met een hand of elektrische schaaf wordt de juiste zwei aangebracht. Om te controleren of aan de boven- en onderkant voldoende ruimte is om de plank op zijn plaats te krijgen wordt een zaag tussen de oude en nieuwe plank gestoken. Dit kan ook met een ander instrument als er maar genoeg ruimte tussen de planken komt. Is deze pas dan halen we hem er uit en maken de plank aan de binnen kant schoon. De koolstof en de andere oneffenheden worden verwijderd met een schaaf en schraper. De plank wordt aan de binnen kant in een conserveermiddel gezet, o.a. tegen de schimmel. De spanten worden behandeld met een anti rot pasta. Nu kunnen we de plank definitief plaatsen. De spanten worden met krijt afgetekend op de huid, zodat we weten waar deze zitten. We beginnen de plank vast de zetten bij de las nabij de kromming, en werken dan de plank verder af. Hiervoor worden er gaten ingeboord tot 1/3 van de dikte. Hierin een tweede gat geboord met de dikte van de schacht van de schroef en tenslotte een voorboorgat in het spant. Daarna wordt de rvs schroef er ingezet. Hiermee trekje de plank tegen de spanten aan. We gaan door tot dat we bij het eind aangekomen zijn. De las wordt op de juiste maat afgetekend en gezaagd. Om de nieuwe huidplank goed tegen de spanten aan te krijgen wordt met de dommekrachten de plank op zijn plaats geduwd en vast geschroefd.

Tijdschriftenbank Zeeland

Consent | 2016 | | pagina 7