Het verlangen
naar een decreet
Calvii
Verantwoording
46
Het is de laatste twintig jaar duidelijk
geworden dat het oude idee van een
avant-garde in Amerika niet aansluit bij
de culturele werkelijkheid. De mythe
van de vernieuwer die strijdt tegen een
vastgeroest establishment, is dood.
Nieuwe kunst is al sinds mensenheuge
nis onze officiële cultuur Amerika is ver
slaafd aan vooruitgang en houdt even
onbevooroordeeld van het nieuwe als
van het oude. Vandaar dat de idee van
een avant-garde hier alleen als fictie kan
overleven, ondersteund door devote
verhalen over cultureel martelaarschap:
de context van die verhalen bewoog
zich in de jaren tachtig en negentig van
stijl naar gender en ras, maar de plot
blijft hetzelfde.
Vandaag de dag is de term 'avant-garde'
een on-woord. In plaats daarvan
hebben de handelaren, curatoren en de
mensen die die afgrijselijke markt-
festivals organiseren als Art Basel Miami
het over 'cutting edge', wat nog steeds
de warm-positivistische indruk vestigt
van gloeiendheet nieuw spul dat door
lauw oud spul heen snijdt, voort-
smedend, iets scheppend.
Maar dit model is afgedankt en kan niet
meer tot leven worden gewekt. Het
idee van de therapeutische geestkracht
door kunst raakte in verval toen de
kunstwereld kunstindustrie werd, toen
duizenden speculanten de markt opgin
gen en de junkbondmentaliteit door
drong in de contemporaine kunst. Hoe
meer de kunstwereld zich vulde met
hypocriet volk dat anders misschien
moerasland in Florida zou hebben
verkocht, des te verhevener werd de
taal. Iedere kunstboef werd bedreven in
het citeren van Baudrillard. In de jaren
tachtig expandeerde de populatie van
de kunstwereld enorm, dankzij over
productie van afgestudeerden aan
kunstacademies en de plotselinge ver
lokkingen van de markt. Het draagvlak
van verzamelaars was lang niet breed
genoeg voor deze superstructuur,
vooral niet omdat het onduidelijk was
waar haar voortbrengselen voor
gebruikt zouden kunnen worden.
[Robert Hughes, 'Een verdediging van wat
onschatbaar is', in: Nexus, nr.51, Uitgeverij
Nexus 2009, p. 18-19]
PINDAKA
Jan Hoet in de catalogus van
Documenta IX:
"Voor mij is er altijd maar één
uitgangspunt geweest en dat is kunst
kunstenaars en hun werk: dingen
gemaakt vanuit innerlijke noodzaak die
voor zichzelf een plaats zochten en ook
vonden".
[uit Museumtijdschrift nr. 5 juli-augustus
2009]
[Vrij naar Saren Kierkegaard]
IK E
In een werkelijk kunstzinnig beeld is
altijd een organisch verband aanwezig
tussen idee en vorm. Vorm zonder idee
en idee zonder vorm vernietigen het
beeld, en het beeld houdt op kunst te
zijn.
uit Andrei Tarkovski, 'De verzegelde tijd,
Beschouwingen over de plmkunst', Groningen:
Historische Uitgeverij, 2007 p. 26]
3.10.
"Je n'ai pas eu d'idée, je n'ai pensé qu'a
une image".
"Ik heb geen idee gehad, ik dacht alleen
maar aan een beeld".
[Magritte, 'De Citaten', samengesteld in
opdracht van het muséemagrittemuseum,
Brussel 2009]
(Mijn vader zei altijd:'Als je je wijsheden
steelt uit één boek, word je ver
oordeeld als plagiaatplegen als literaire
dief. Maar als je steelt uit tien boeken,
noemen ze je een geleerde, en als je uit
dertig of veertig boeken steelt, ben je
een vooraanstaand geleerde')
[uit Amos Oz, een verhaal van liefde en
duisternis]
De weg die de moderne kunst echter is
ingeslagen, is een doodlopende weg. Ze
heeft het zoeken naar de zin van het
leven afgezworen en hiervoor louter
zelfbevestiging in de plaats gesteld. De
zogenaamde creativiteit lijkt veranderd
in een zonderlinge bezigheid van exen-
trieke individuen die de autonome
waarde van het persoonlijke handelen
enkel als manifestatie van devrije wil
bevestigd willen zien. In het schepping
sproces wordt de individualiteit even
wel niet bevestigd, maar in dienst
gesteld van een algemeen en hoger
idee. De kunstenaar is een dienaar die
zijn talenten, hem als door een wonder
geschonken, tracht te verwezenlijken.
Doch de moderne mens brengt liever
geen offers, hoewel de individualiteit
alleen door opoffering bevestigd kan
worden. Dat is de mens van lieverlede
vergeten en hierdoor heeft hij het
gevoel verloren voor zijn bestemming.
[uit Andrei Tarkovski, 'De verzegelde tijd,
Beschouwingen over de plmkunst', Groningen:
Historische Uitgeverij, 2007 p. 37]
3.5.
"II n'y a pas de choix: pas d'art sans la
vie".
"Er valt niette kiezen: zonder leven is er
geen kunst".
[Magritte, 'De Citaten', samengesteld in
opdracht van het muséemagrittemuseum,
Brussel 2009]
In Nederland weet je nooit h*»*™ zc «im aw-**-
dci» djn het tlijk» ittmnlJtls - jillligKra Blj-
BB Hwm I" rtozsrt-vt voorbeeld him nlcuHC bibliotheek san dc Um-
/uti tent* k irrkkM *k
tin hrt rrrrur<j»<k
Cultureel suplement NRC, vrijdag 31 juli 2009
