H DAS FERFLIXTE SIE
HET VERVELENDE ZEVENDE JAAR
Amsterdam. Zaterdag 3 januari 2015. Openbare Bibliotheek (OBA)
aan het IJ, tegenover de Prins Hendrikkade ter hoogte van het
Scheepvaarthuis, kunstcentrum De Appel en het laatste huis
van luitenant-admiraal-generaal Michiel Adriaenszoon de Ruyter
(op nummer 21), waar zijn vrouw Anna van Gelder op het hoogte
punt van de interne woelingen in het rampjaar 1672 werd
geschoffeerd door het woedende gepeupel, die haar afwezige
echtgenoot wilden vermoorden, zoals in Den Haag enkele dagen
eerder met de gebroeders Cornelis en Johan de Witt daadwerkelijk
was geschiedt. Ik zit hier te wachten op collega-performer
Peter Baren, om af te reizen naar de provincie Zeeland.
Ons doel is wederom het pittoreske havenstadje Vlissingen, alwaar
we een historische bijdrage gaan leveren aan het 700-jarig bestaan
der stad, niettegenstaande het feit dat door een enorme schulden
last van 300 miljoen euro de stedelijke status door bestuurlijk
Den Haag dreigt te worden gereduceerd tot die van dorp, voor
misschien wel de komende tien jaar gefnuikt in culturele functie
en infrastructuur, zoals vertegenwoordigd door de bibliotheek,
het maritiem museum en expositieruimte voor beeldende kunst.
Het zal een bescheiden feestje worden met veel nadruk op de
oorlogsveteranen van Uncle Beach en een marine roeiwedstrijd
van Rotterdam, via Vlissingen helemaal naar Londen. En de sloep
krijgt de naam:Michiel de Ruyter.
Los van de logische schuldvraag, die te maken heeft met het locale
politiek-economische crisisverhaal (Vlissingen beslissingen
vergissingen) van bezuinigen en de provinciale koppigheid om
nu daadwerkelijke eens een einde te maken aan het particularisme
(eigen volk eerst) van een eilandencultuur zoals dat sinds jaar en
dag in het noorden ook op de Waddeneilanden bestaat, rijst de
prangende vraag: wordt 2015 een nieuw rampjaar, waar helden
als Michiel de Ruyter met hun aangeboren VOC-mentaliteit nodig
zullen zijn om het neergaand economisch tij te keren, of is er licht
aan het einde van de culturele tunnel?
Op zoek naar
Peter Baren, die het afgelopen jaar, zijn overzichtscatalogus: Blind
Dates With the History Of Mankind/ Performances publiceerde
(Uitgeverij de Zwaluw, Den Haag, 2013), is geen onbekende in het
Zeeuwse. In 2007 trad hij op in de Bewaerschole, Burgh-Haamstede
met een act uit zijn ARK-serie. Titel: Orphaned whisperings and
other unknown pleasures. Zeven jaar eerder, in het milleniniumjaar
2000, voerden we gezamenlijk de coveroperatie Michiel de Ruyter
uit, die bestond uit twee onderdelen. Eerst de act: Abbey Road to
Christianity, een dag lopen van het geofysisch middelpunt van
Zeeland (bij Heinkenzand) naar het centrum van de Zeeuwse macht
op het Abdijplein te Middelburg. Het werd een videoperformance in
de witte pij der Norbertijner monniken met twee stabij honden en
twee pompoenen. Monniken zonder missie kopte de PZC. Dan, twee
maanden later knallen op de Groene Boulevard te Vlissingen met de
performance: Palestinian Pitfalls, waarbij Baren en ondergetekende
afwisselend aan de wieken draaiden der Oranjemolen, molotov
cocktails stuk smeten op het strandje vóór de muur van Altena en
knielend baden bij oplaaiende zwerfvuil vuren, als betrof het boot
vluchtelingen, die aandacht probeerden te trekken van passerende
schepen. Een deel van de uitrusting werd gestolen door een locale
jutter, die de 'Reus van Vlissingen' werd genoemd, volgens een
vrouwelijke blonde getuige van 44 jaar. De reus sloeg zijn slag,
nadat onze assistente Marion van Wijk door een hondenuitlater
van de dijk werd gegooid, waardoor ze haar been brak en wij per
taxi naar het ziekenhuis reden. Er kwam politie aan te pas. Er werd
aangifte gedaan. Verder alles goed? vroeg de PZC zich af.
En nu, 15 jaar later is het weer zover. Met de relatie tussen religieuze
culturen is het 9/11 alleen maar erger geworden. Niet alleen in USA,
maar juist en vooral in het Nabije Oosten en Europa. Tijdens het
miHenniumjaar verbleef ik drie maanden in kunstenaarsinitiatief
GHL Middelburg. Geloof, Hoop en Liefde, christelijke waarden in
die bepaalde volgorde. Geloof was toen het centrale probleem.
Hoop en liefde zouden dan de oplossing moeten zijn. Maar het
pakte anders uit. Hoop werd de bodem ingeslagen door toenemend
radicalisering van jongere jihad-generaties. In NL 2004 door de
moord op Theo van Gogh. Liefde voor een multiculturele Europese
maatschappij taande ook in bijvoorbeeld Frankrijk als de bekende
sneeuw voor de zon.
Zomer 2007 werd ik door de toenmalige coördinator beeldende
kunst Leon Riekwell gevraagd een expositie te maken over het
fenomeen De Ruyter (1607-1676) ter afsluiting van het 400ste
herdenkingjaar. De onderzoeksvraag was: kon de kunst nieuwe
perspectieven openen en antwoorden geven op de oude behoefte
aan heldenverering? Daartoe werd gaststudio 4 in de Willem 3
kazerne volledig omgebouwd voor de ervaring van een letterlijke
reis. Dalstar nodigde met zijn project R =/T uit tot een visuele
ontdekkingstocht door het hoofd van Michiel de Ruyter (R).
Centraal daarin stond het speuren naar de werkelijke identiteit van
deze zeeheld en wie was Trouhand (T)? Waarom sprak De Ruyter
met regelmaat over GOD WIL HET? Wat waren de diepere beweeg
redenen? De formule R T lees: er is geen thee) slaat op de drie
zogenaamde thee-oorlogen tegen Engeland, eerst onder Cromwell
later onder Karei II. Het ging in die engelse oorlog niet alleen om het
monopolie op de thee-handel rut het verre Oosten, maar om andere
koloniale waren, als koffie, specerijen, slaven en het principiële
punt van wie de zee eigenlijk helemaal was, dus wie als eerste de
vlag diende te strijken in met name het Kanaal tussen Engeland en
Frankrijk. Trouhand (T) was de bijnaam van Michiel de Ruyter rut
zijn kaperstijd (1625-1652) in Vlissingen, waar hij werd geboren.
De Ruyter werd in 1652 door de Staten- Generaal in Den Haag naar
Amsterdam geroepen als commanderend vlootvoogd, waar hij
de rest van zijn leven bleef wonen. De ironie van het historische lot
wilde dat ik in 2000 van Amsterdam naar Vlissingen verhuisde,
waar ik tot op heden werk en woon.
e nieuwe