Uitnodiging
"Laboratorium Nederland 1955-1970
Rijksmuseum Amsterdam
r!en?st!S wordt beW0°nd ^°°r de T° 'Ude"S' 016 VrÜ
Symposium 'Lab NL 1955-1970' RÏmustmA^erdam
Na de sublieme Luuks Laboratorium tentoonstellinginGal
zomer (foto rechts), is het LuuksLaboratoriurri ein e j g geum het symp0sium Laboratorium
Mede naar aanleiding van dit gebeurerorga js de |ezjng- 'Luuks: communication is play
Nederland 1955-1970. hjstorjsche Duitse
wtln T. Schippers, Louis van Gasteren, en Freek
de Jonge.
x De Luuks-groep (t Kees Graaf, Hans Mol, ®®nrspj°eu^dhe^Meuw Babylon'van de kunstenaar
enige in Nederland prototypen, die wa g P historicus Johan Huizinga in zijn boek 'De
schetste een visie voor een «®reld^d^Twerken i^s vervangen door een nomadische
Het Rijksmuseum toonde een paar jaar geie^e^g^^ hetmuseum
Tot ziens in Amsterdam!
Harm Stevens en Iris de Leeuw
Het symposium in het Rijksmuseum was verhelderend voor mij, voor i.„j. A
wie het bewust zijn pas in de jaren zeventig kwam; maar vooral ook
inspirerend. De energie en de roerige tegendraadsheid was ongekend
in die aldaar uitgelichte tijd in Nederland. Een korte impressie.
Robert Jasper Grootveld.Als iets duidelijk werd, was het wel dat hij
de grote man van de Provo-beweging 1965-1967) was. In ieder geval
was hij de woordvoerder van de acties die zich vooral op het
Amsterdamse Spui afspeelden in de buurt van Het Lieverdje.
Provo werd vooral een begrip in het buitenland (Engeland). Blijkbaar
had de buitenlandse pers sneller en beter in de gaten dat er wat
bijzonders plaatsvond, dan onze eigen verslaggevers. Hierbij speelde
Grootveld een belangrijke rol, omdat hij ook Engels sprak.
Vanaf 1964 vonden de'happenings' van Grootveld plaats op het Spui.
Grootveld danste vreemd uitgedost om het beeld Het Lieverdje in
een wolk van zijn eigen sigarettenrook, terwijl hij allerlei bezweringen
riep. De bekendste waren: "Uche, uche, uche" en "Klaas komt".
De ceremonie kan worden uitgelegd als een commentaar op de
heersende mores: zeggen dat je ergens tegen bent maar het
ondertussen wel doen.
po
o
3
toilet, maar hij is er nog altijd! We zagen de jonge Aat in een filmpje
zijn rotaprints op een bakfiets aan de man brengen. Kunst moest voor
iedereen bereikbaar zijn, hoewel hij door de grote oplage zijn eigen
markt bedierf. Louis van Gasteren (92) werd door Aukje Holtrop
geïnterviewd waarbij werd gesproken over de de intuïtieve aanpak
van zijn manier van filmen, hetgeen prachtige films op heeft geleverd.
Wim T. Schippers (72) had eigenlijk geen zin om te komen en zeker
niet om geïnterviewd te worden. Liever had hij verder gewerkt aan
de dingen waar hij nu mee bezig is. Dat bezig zijn, is niet te stoppen
en ach ja, dat flesje leeggooien in de zee, een van zijn eerste acties,
dat had hij een paar keer moeten doen, voor de tv en de krant.
Verder legde hij uit dat zijn pindakaasvloer niet alleen voor hem,
maar toch ook zeker voor het museum lucratief was geweest,
omdat deze geurende vloer veel extra bezoekers trok.
Met onmiskenbare Schipperiaanse humor vertelde hij dat de herders
honden uit het toneelstuk 'Going to the dogs' voor een aantal nazaten
hadden gezorgd, zodat de ongerustheid van de dierenbescherming ten
tijde van de opvoeringen volkomen onterecht was. Na nog een sneer
te hebben gegeven aan het adres van Freek de Jonge die de dag zou
samenvatten, kon hij weer verder met zijn werkzaamheden.
In de zomer van 1965 sloten de provo's, opgericht door Roel van
Duijn (filosoof), Rob Stolk (drukker), Luud Schimmelpennink
(uitvinder) en Hans Metz zich aan bij deze happenings.
De naam kwam uit het proefschrift van Willem Buikhuisen
Achtergronden van nozemgedrag, door Roel van Duijn daarna als
geuzennaam gebruikt.
Provo startte in Amsterdam, maar door de enorme weerklank
ontstonden er overal in Nederland groepen creatieve jongeren
met hun eigen blaadje en acties. Zo had je De Wekker (bericht
aan de ingeslapenen) in Arnhem, Desperado in Rotterdam,
Lynx (voor provocerend denken) in Maastricht en dus ook
Ontbijt op bed van Luuks Lab.
De beginselverklaring luidde onder andere: "Provo ziet zich voor de
keus gesteld: desperaat verzet of lijdzame ondergang. Provo roept op tot
verzet waar het kan. Provo ziet in dat het de uiteindelijke verliezer zal zijn,
maar de kans deze maatschappij nog eenmaal hartgrondig te provoceren,
wil het zich niet laten ontgaan."
Wat ik persoonlijk heel bijzonder vond, was de vertoning van de
recent teruggevonden en gerestaureerde filmfragmenten dieVarese's
Poème Electronique ondersteunden in Le Corbusier's Philipspaviljoen
op de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel (mijn geboorte jaar).
Het boek hierover 'Inside Le Corbusier's Philips Pavilion. A Multimedia!
Space at the 1958 Brussels World's Fair' van Peter Wever verschijnt
I mei dit jaar bij NAi Boekverkopers. Een bezoeker van het paviljoen
ervoer de voorstelling 'als een mier in een orkaan'.
Ik vraag me af, bij het zien van de beelden of we met onze computers
van nu een dergelijke intensiteit kunnen bereiken... Misschien
sneller, nauwkeuriger... maar beter?
Dat laboratorium idee, waarin alles bruist en borrelt, en vooral dat
er nog gepionierd kan worden, gespeeld, en de verbazing die daarbij
hoort; misschien is dat wel hetgeen dat ons het meest nostalgisch
kan doen terugverlangen naar die tijd. Misschien is het laboratorium
en pionierstijdperk 50 jaar geleden wel definitief afgesloten. NRC-
collumniste Floor Rusman (28) had het niet erg gevonden in die tijd
te hebben geleefd.
De acties waren vooral ludiek, gebaseerd op de spelende mens
Homo Ludens (1938) - van Johan Huizinga. Maar ook de
tentoonstelling in 1965 van CoBrA kunstenaar Constant in het
gemeentemuseum in Den Haag met daarin zijn nieuwste project
New Babyion, werd een bron van inspiratie. New Babylon is een
utopia waarin spel en creativiteit - beïnvloed door de Franse
'ettristes, die op hun beurt waren beïnvloed door de vertaling uit
1951 van Huizinga's boek - centraal stonden.* Hoe kan iets lopen.
Mooi was het te zien hoe de nu oude helden uit die tijd nog altijd
l°ng van geest zijn. Aat Veldhoen (81) strompelde wel vaak naar het
James C. Kennedy, New Babylon in aanbouw. Nederland in de jaren zestig, 1995. James Kennedy, hoogleraar Nederlandse Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, hield een inleiding tijdens het symposium.
De teksten tussen nl.wikipedia.org/wiki/Provo
Na nog bijzondere geluidsopnames uit die tijd, was er de laatse lezing
door Bess Frimodig (Luuks: communication is play and provocation),
waarmee de Middelburg Connection werd gelegd en waarbij de
warning lekreet 13 pag.9) aan Wim Pijbes werd overhandigd en
aan de zaal uitgedeeld.
Hierna was het woord aan Freek, die nog eens benadrukte vooral
te google-en op Robert Jasper Grootveld of het boek van
Eric Duivenvoorden over 'de laatste magiër van een nieuwe tijd'
te raadplegen.
