Papendrechtse veer, 1865
woordige gaenpat is loopende'. Een klein deel van deze weg (van Veere tot Zanddijk) was
reeds vóór het einde der 16de eeuw bestraat.
Ook elders in het Deltagebied werden reeds vroeg verharde wegen tussen steden en dor
pen aangelegd. Zo werd in 1650 de weg Goes-Kapelle met klinkers bestraat en spoedig
daarop volgden de wegen Tholen-Poortvliet en Zierikzee-Nieuwerkerk. De verharding van
andere wegen voltrok zich in een langzaam tempo. Eerst dank zij het door Napoleon ge
nomen initiatief en de grote stuwkracht die koning Willem I ook achter deze werkzaam
heden zette werd in de 19de eeuw opnieuw een groot aantal wegen verhard.
Zodoende kende men in het Deltagebied een eeuw geleden de volgende verharde verbin
dingswegen met bijbehorende veren:
veer van Maassluis naar Rozenburg, grindweg over dit eiland, veer naar Brielle, straatweg
tussen deze vesting en de vesting Hellevoetsluis, veer naar Dirksland, beschulpte weg naar
Herkingse Veer. Vandaar veer naar Brouwershaven, straatweg naar Zierikzee, of veer naar
Bruinisse, straatweg over Zijpe naar Zierikzee;
veer van Rotterdam naar Katendrecht, straatweg over Rijsoord naar Zwijndrecht, veer naar
Dordrecht, straatweg over dit eiland naar Willemsdorp, veer naar Moerdijk, straatweg
naar Breda;
straatweg van Willemstad over Klundert naar Zevenbergen en verder;
straatweg van Vlissingen over Middelburg, Sloeveer, Goes, Yersekendam, veer naar Goris-
hoek, Tholen, veer over de Eendracht, straatweg naar Bergen-op-Zoom of naar Prinsen-
hage-Breda.
Verder was Walcheren reeds gedeeltelijk van een net van straatwegen voorzien, sloten een
aantal zijwegen aan op de grote weg door Zuid-Beveland en trof men op de Zuidhollandse
eilanden en in de noordwesthoek van Noord-Brabant een aantal schulp- en grindwegen
aan. In de meeste streken kwamen ook bezande wegen voor, wat in vergelijking met klei
wegen al een grote vooruitgang betekende.
Over de verharde wegen werden geregelde wagendiensten onderhouden, hetzij alleen
voor reizigers en hun bagage, hetzij mede voor goederen of ook alleen daarvoor. Wagen
diensten die tevens regelmatig post vervoerden werden als postdiensten aangeduid.
59
