hun beurt kunnen worden verwerkt tot garens en weefsels van geheel andere mecha
nische eigenschappen.
Het zijn vooral hun mechanische eigenschappen grote treksterkte, een hoog schok-
absorberend vermogen en een grote weerstand tegen slijtage en hun rotbestendigheid,
die de synthetische stoffen voor de waterbouwkunde aantrekkelijk maken. Daartegen
over staat dat van de gunstige initiële eigenschappen door de inwerking van de zon veel
verloren kan gaan. Nu worden bij vrijwel alle kunststoffen toevoegingen gedaan aan
het basismateriaal, bijvoorbeeld om de soepelheid te vergroten, en veelal ook om de
duurzaamheid te doen toenemen. Om fotochemische omzetting te vertragen voegt men
metaalzouten toe, die als 'stabilisatoren' de kunststoffen beschermen. De meeste van die
stabilisatoren worden langzamerhand zelf omgezet, en bieden dus maar een tijdelijke
bescherming. De chemische eigenschappen der stabilisatoren worden als fabricage-
geheimen gekoesterd, en een gebruiker van kunststoffen zal bij het op de markt ver
schijnen van een nieuwe kunststof dan ook meer houvast hebben aan de reputatie van
de fabrikant dan aan de mededelingen die over de stof zelf worden vrijgegeven. De
kleur van garens heeft ook duidelijk invloed op hun houdbaarheid. In ons klimaat vol
doet een zwarte kleur het beste; men kan die aanbrengen door het garen te verven,
maar ook door zogenaamd carbon black met het garen mee te spinnen. De zwarting
raakt, in tegenstelling tot de stabilisatoren, niet op na verloop van tijd, maar blijft haar
beschermende werking onbeperkt uitoefenen.
Proeven
Teneinde vast te stellen hoe verschillende synthetische garens zich gedragen onder
invloed van de inwerking van zon, lucht en water, is in opdracht van de Deltadienst
door het T.N.O. een proevenserie op touw gezet, waarbij zoveel mogelijk garens aan
wisselende invloeden werden blootgesteld. In het Driemaandelijks Bericht nr. 11 (februari
I960) is een eerste publikatie verschenen over deze proevenserie, die enkele jaren moest
duren om het effect van weersinvloeden op lange termijn te kunnen nagaan. Er werden
drie verschillende proefopstellingen gemaakt. In een duinpan bij het fort Rozenburg
werd, naar het zuiden gekeerd, een aantal asbestcementbuizen neergezet, waaromheen
monsters waren gewikkeld van een groot aantal garens. Aan de uitmonding van de
354
