Voorspel
Met de afsluiting van het Volkerak en het
Haringvliet, twee werken die als een min of
meer samenhangend complex kunnen worden
beschouwd en die dan ook wat hun uitvoering
betreft in de tijd op elkaar waren afgestemd,
is een belangrijke fase van het Deltaplan be
ëindigd. Door de in 1969 gereedgekomen
Volkerakdam is het noordelijk gedeelte van
de Rijn-Maas-Schelde-delta voorgoed van de
rest van de delta afgescheiden. Het gehele
Deltagebied valt thans uiteen in drie gedeel
ten met ieder een eigen karakter: het nog
tamelijk ongebreidelde Schelde-estuarium in
het zuiden; een middengedeelte met zeer
brede en diepe zeegaten, dat thans nog in
hoge mate ten prooi is aan het spel van de
getijstromen, doch dat binnenkort geheel van
de zee zal zijn afgesloten; en ten slotte het
noordelijk Deltabekken, de eigenlijke Rijn-
Maasdelta, met een ingewikkeld vertakt stelsel
van merendeels tamelijk smalle rivierarmen.
De ontwikkeling van de structuur van de Delta
die tenslotte tot deze driedeling heeft geleid,
heeft een aantal eeuwen in beslag genomen.
Beschouwt men een kaart van omstreeks
1300, dan is de aanzet van deze uiteindelijke
structuur nog nauwelijks in het chaotische
beeld van grillig verspreide eilanden en
eilandjes te bespeuren. Sindsdien is het beeld
echter sterk vereenvoudigd. Vele eilandjes
zijn samengevoegd tot grotere eenheden en
evenzo hebben de wateren zich tot grotere
aaneengesloten partijen ontwikkeld. Men moet
de invloed van de menselijke hand in deze
hydrografische gedaanteverandering niet
overschatten, hoezeer men ook geneigd zou
zijn de vereenvoudiging en duidelijker door
tekening van de Deltastructuur aan kunst
matige ingrepen toe te schrijven. De mens
172
heeft hier niet bewust gestreefd naar een
bepaalde, eenvoudige figuratie, doch met zjn
toentertijd nog betrekkelijk beperkte midde en
slechts hier en daar modificaties kunnen a, n-
brengen waar de natuur hem daartoe de ge
legenheid bood. De menselijke ingrepen,
meestal bedijkingen van tot voldoende hoo te
aangeslibd land, moesten in hoge mate
parallel lopen met de hydrografische ontwi -
kelingen zoals die zich langs natuurlijke wi g
voltrokken.
Zo kon de eilandsamenvoeging Goeree-
Overflakkee, die men nu wel als eerste aar
zet tot de latere scheiding van noordelijk ei
zuidelijk Deltabekken mag zien, slechts tot
stand komen doordat de geulen tussen de
verschillende eilanden waaruit Goeree-
Overflakkee is opgebouwd, geleidelijk dich -
slibden. In het zuiden van de Delta werd d
scheiding tussen Ooster- en Westerschelde,
die aan het einde van de vorige eeuw dooi
de afdamming van het Sloe en het Kreekrak
tot stand kwam, vergemakkelijkt doordat h t
vermogen van deze twee waterlopen door
natuurlijke verzanding en verslibbing sterk
achteruit was gegaan.
Er had zich zo in de loop der tijden een
betrekkelijk evenwichtig, in een aantal gro e
eenheden geleed systeem ontwikkeld. Naa -
mate deze eenvoudige structuur zich bego
door te zetten werd het ook moeilijker voo
de mens daar nog belangrijke verandering ;n
in aan te brengen. Slechts met zeer kracht ge
maatregelen zou het nog mogelijk zijn een
ingreep te doen, die dan zeker gewelddadig
zou ingaan tegen het karakter van het sys
teem.
Het Deltagebied had zijn natuurlijke afsluit ng
ongeveer gevonden. Verdere ontwikkeling, in
die zin dat er, evenals in het zuiden, door
aanzanding vereenvoudigingen in het stels3l
zouden optreden, met name dat er door ve-
zanding van het Volkerak een gemakkelijk
scheiding tussen het midden en het noord n
van de Delta tot stand zou kunnen worden
gebracht, was niet te verwachten. Zo'n ont
wikkeling zou zeker niet door de natuur wer
den bevorderd en ook de mens streefde et n
dergelijke scheiding niet na. Integendeel,
nog in 1931 bevorderde men terwille van dï
scheepvaart naar en van het zuiden de sta ili-
teit en de diepte van het Hellegat, door er en
stroomgeleidende dam in aan te leggen.
Hoewel de afsluiting van het Sloe en van het
Kreekrak in het zuiden dus een soortgelijk
functie had in de hydrografische ontwikke ng
van het Deltagebied als de latere afsluiting
van het Volkerak in het noorden, is de af
sluiting van het Volkerak waterstaatstechni ch
