Wateroverspanningen
onder caissons
A. De werken van hei Deltaplan.
De toenemende omvang van de Deltawerken
die achtereenvolgens tot uitvoering kwamen,
bracht de noodzaak met zich om naast de
uitvoeringstechnische kundigheden ook de
theoretische kennis van hydraulische en
grondmechanische problemen in een snel
tempo te verruimen. Elke afsluiting is dan ook
meteen gebruikt als studieobject met het oog
op latere ontwikkelingen, dus als een soort
modelproef op ware grootte. De uitvoering
van zulke proeven brengt vaak allerlei on
verwachte moeilijkheden mee.
In onderstaand artikel komt dit ook duidelijk
aan het licht.
Wanneer een doorlaatcaisson op de drempel
van een sluitgat wordt afgezonken neemt de
druk die hij uitoefent op de ondergrond even
snel toe als wanneer er ter plaatse in vijf
minuten tijds een flatgebouw van vijf verdie
pingen zou worden gebouwd.
Om de snelle toeneming van de belasting te
kunnen opnemen moet de bodem in een bij
zonder korte tijd sterk worden samengedrukt.
Dat kan alleen door uitpersing van grond
water. Kan het grondwater niet snel genoeg
ontsnappen, dan ontstaan er onder de zojuist
geplaatste caisson wateroverspanningen.
Deze wateroverspanningen kunnen de stabili
teit van de caisson in gevaar brengen. Ook
golfklappen op caissons kunnen waterover
spanningen veroorzaken en de stabiliteit in
gevaar brengen, vooral als de geul- of zee
bodem uit losgepakt zand bestaat. Om meer
inzicht te verkrijgen in deze verschijnselen
zijn er metingen verricht onder de doorlaat-
caissons, die in april 1971 bij de afsluiting van
het Brouwershavense Gat werden geplaatst
in het sluitgat 'Kous'.
Gevaar voor wateroverspanningen is in de
bouwwereld bekend genoeg wanneer het gaat
om het maken van bouwwerken op kleiige
ondergrond; klei immers is zo ondoorlatend,
dat zelfs de langzame toeneming van de druk
die gepaard gaat met een normale bouw-
snelheid, soms nog te vlug verloopt om water
overspanningen in kleigrond te voorkomen.
Bij caissons die op een redelijk doorlatende
zandbodem worden neergezet, lijkt er minder
reden te bestaan voor de vrees dat er water
overspanningen zullen optreden, vooral als
er een filterconstructie op de geulbodem is
gebouwd, waardoor het grondwater nabij de
oppervlakte gelegenheid krijgt om extra snel
af te stromen, en waardoor de belasting
bovendien over een grotere oppervlakte ge
spreid wordt. Toch kan de grote belastings
snelheid tijdens het afzinken ook bij zandige
ondergrond wateroverspanningen veroorzaker
vooral bij brede caissons. De caissons voor
het sluitgat 'Kous' waren 20 m breed. Voor
een eventuele caissonsluiting van de Ooster-
schelde voorzag men al caissons met een
breedte van 30 m. De caissons die in de
toekomst deel zullen uitmaken van de fun
dering van radartorens in volle zee, zullen
nog wel breder worden uitgevoerd. Omdat de
breedte van deze caissons zo groot is en
omdat de bodem van onze geulen en van de
Noordzee wel uit zand bestaat, maar zand
dat vaak zo fijn is of dermate met slib ver
ontreinigd dat de doorlatendheid naar ver
houding gering is, werd een meting van de
Fig. 1. Spanningen en vervor
mingen in de bodem onder een
zeer snel afgezonken caisson,
berekend met het computer
programma CONSOL
124
