Het meten van algengroei
in de Deltawateren
Groene planten staan aan de basis van alle
voedselketens op aarde. Met behulp van zon
licht zetten ze anorganische stoffen zoals kool
zuur, water, stikstof en fosfaat om in energierij
ke organische stoffen. Hierbij komt zuurstof vrij.
Dit proces wordtfotosynthese of primaire pro
duktie genoemd, en kan vereenvoudigd worden
weergegeven als:
CO2 HzO -<L_ CH2O O2 (1)
De organische stoffen, hier vereenvoudigd
weergegeven als CH2O, vormen het voedsel
voor alle diersoorten. Fig. 1 toont schematisch
een meer waarin algen het voedsel vormen
voor waterdiertjes en indirect dus ook voor vis
sen en andere dieren.
Om in hun eigen energiebehoefte te voorzien,
verbranden groene planten weer een deel van
de gevormde organische stof. Dit proces heet
respiratie: het kan als volgt worden weergege
ven:
CH2O O2 CO2 H2O energie (2)
De produktie van organische stoffen volgens (1)
wordt meestal de bruto primaire produktie ge
noemd. De bruto produktie minus dat deel van
de eigen produktie dat verbrand wordt volgens
(2) is dan de netto produktie. In aquatische eco
systemen zijn het meestal algen, microscopisch
kleine plantjes, die de belangrijkste primaire
producenten zijn. De snelheid waarmee ze pro
duceren of simpelweg gezegd groeien, bepaalt
voor een belangrijk deel hoeveel algen er in het
water aanwezig zijn. We spreken van algen-
bloei, wanneer we een zeer hoge concentratie
van algen in het water aantreffen. Algenbloei
kan ongewenste gevolgen hebben, zoals zuur
stofgebrek, vermindering van de diversiteit van
levensgemeenschappen en van de helderheid
van het water.
De groei van algen is een functie van de hoe
veelheid licht, de beschikbare hoeveelheid
voedingsstoffen, de temperatuur of nog andere
factoren. Het meten van de algengroei in een
bekken en het analyseren van de factoren die
deze groei bepalen, kan dan ook inzicht geven in
het functioneren van dat bekken en een richtlijn
opleveren voor het beheer. Stel, er is een meer
waarin de algengroei voornamelijk beperkt
wordt door de geringe lichtdoordringing in het
water, veroorzaakt bijvoorbeeld door een hoge
slibconcentratie of door een grote waterdiepte.
Verhoging of verlaging van de nutriëntencon
centraties zal in dit meer betrekkelijk weinig ef
fect hebben op de algengroei.
Reeds vanaf 1977 wordt op routinebasis de al
gengroei gemeten in het drinkwaterspaarbek
ken de 'Grote Rug' nabij Dordrecht. De metingen
maken deel uit van een onderzoek naar de
eutrofiëringsproblematiek van de toekomstige
zoete bekkens in het Deltagebied (zie verder Be
richt 91februari 1980 en 80, mei 1977).
De groeisnelheid van algen kan op twee manie
ren gemeten worden. Allereerst kan men de
zuurstofconcentratie in een watermonster bepa
len als functie van de tijd. Aangezien algen zuur
stof produceren, verwijst het verloop van de
zuurstoflijn naar de algenactiviteit. Maar men
kan ook de opname door algen meten van kool
zuur, en wel door een radioactief isotoop van
koolzuur aan een watermonster toe te voegen,
en na enkele uren de activiteit van het radioac
tieve koolzuur te meten dat is opgenomen in de
algen. De eerste methode heeft het voordeel dat
de metingen wat gemakkelijker te interpreteren
75
