meegevoerde materiaal wordt afgevoerd naar de
oever, waar het sedimenteert in de vorm van klei
ne delta's. Dat komt voor langs de oevers van de
Slikken van Bommenede en langs het zuidelijk
deel van de Slikken van Flakkee.
Behalve op plaatsen waar voldoende verhang
aanwezig is, kunnen zich ook geultjes vormen
op die plekken waar zich op een zwak hellende
natte oever een enigszins hard algenlaagje aan
het oppervlak heeft gevormd, dat slecht doorla
tend is. Een eenmaal gevormd geultje kan zich
doorterugschrijdende erosie snel landinwaarts
verlengen. Op deze manier kunnen grote ronde
tot U-vormige inhammen ontstaan.
Kwantitatief en kwalitatief zijn de door afstro
mend regenwater ontstane vormen en proces
sen van geringe betekenis, alhoewel ze soms
kunnen bijdragen tot verhoging van de diversi
teit van het basismilieu.
Fysische rijping is een proces dat zich praktisch
alleen voordoet op kleirijke bodems, dus op de
schorren. Morfologisch komt het tot uiting in een
kleine verlaging van het maaiveld. Uit metingen,
ingevoerd in 1972 en 1977 op de Slikken van Flak
kee, blijkt deze verlaging neer te komen op onge
veer 10 cm. De fysische rijping verloopt betrek
kelijk langzaam en wijzigt het reliëf van het gebied
daardoor slechts in geringe mate.
Zoals uit het voorgaande blijkt, heeft de mens
als een zeer belangrijke factor in de geomorfolo-
gische processen meegespeeld, met name in de
dynamische gebieden, zoals de oeverzone en
de stuifgebieden. Bleef zijn activiteit hier nog
beperkt tot beïnvloeding van actieve processen,
op andere plaatsen heeft de mens de geomorfo-
logie bewust veranderd, met name ter plaatse
van het schorrengebied op de Slikken van Flak
kee.
Ter wille van de landbouw werden daar op gro
te schaal gebieden met kreken, oeverwallen,
kommen en schorranden volledig genivelleerd.
De meeste kreken zijn opgevuld; sommige zijn
rechtgetrokken en doen nu dienst als afwate
ringsgeul.
Het resultaat van deze egalisering is een morfo
logisch weinig gedifferentieerd gebied, door
sneden met enkele rechte sloten. Plaatselijk
heeft de mens door aanleg van zanddepots ook
geheel nieuwe vormen in het gebied aange
bracht. Dit is het geval op de Punt, op de Kabbe-
laarsbank en op de Slikken van Flakkee. Op deze
manier zijn tot 5 m plateaus ontstaan, die door
hun steile en duidelijk begrensde hellingen als
kunstmatige elementen in het gebied herken
baar zijn.
Geomorfologische veranderingen in relatie tot
ruimte en tijd
Uit het voorgaande blijkt, dat het voorkomen
van bepaalde geomorfologische processen en
het grotendeels daarmee samenhangende
menselijk handelen is gebonden aan bepaal
de geografische zones, min of meer evenwijdig
aan de oeverlijn en in sterke relatie tot de hoogte
ligging boven het meerwater.
De veranderingen onder invloed van natuurlijke
factoren blijken op de schorren en langs de lage
slibrijke platen en slikken gering te zijn en lang
zaam te verlopen. Op de schorren zijn plaatselijk
ten gevolge van kunstmatige egalisering snelle
en grote veranderingen opgetreden, waarna
een stabiele toestand intrad.
De veranderingen op de hogere delen voltrok
ken zich voornamelijk in de eerste vier jaren. Dit
in tegenstelling tot de veranderingen in de
oeverzone, die nog steeds plaatsvinden, zij het
in afnemende mate. Het resultaat van de ver-
164
