F g. 1. Het oudste uitgewerkte
itwerp voor de Oosterschelde-
ring: Caissons, gefundeerd
c J staal.
strumentarium was niet meer toereikend om
voldoen aan de hoge eisen van plaatsings-
uwkeurigheid die onder meer voortvloeien
het bouwen op zand. Daarom moest ook
:avanceerde meet- en controleapparatuur
orden ontwikkeld en geïnstalleerd. Een
ïence-fiction-achtig ogend bedrijf, met enkele
pergevoelige onderdelen, was het gevolg,
eze aflevering van het Driemaandelijkse
ericht hoopt U enig inzicht te verschaffen in
1 redenen die hebben geleid tot het ontwerp
als dat nu wordt uitgevoerd. U zult worden
ndgeleid in het magazijn van bijzonder
saterieel dat nodig is om de zandgrond te
aranderen in rots, en de onderdelen van de
ouwdoos samen te voegen tot een harmonisch
ouwwerk.
storische ontwikkeling
e stormvloedkering kan, eenvoudig gezegd,
twee standen staan: open of dicht. Het
unstwerk heeft dan ook een dubbele functie,
ormaliter werkt het als getijreductor, maar bij
:orm als volledige afsluiter van de Oosterschel-
e. De ontwikkeling van het ontwerp is hoogst
urieus. De stormvloedkering heeft in de
ntwerpfase een aantal vormen gekend die
indamenteel van elkaar verschilden,
i 1973 stelde de door de regering ingestelde
ommissie-Klaasesz voor, een stormvloedke-
ng te bouwen in een bouwput op het werk
hand Neeltje Jans; 'in den droge' dus. Dit
raakt, onder geheel beheersbare omstandig-
5den, een zeer nauwkeurige bouw mogelijk.
Jze wijze van bouwen kon echter helaas niet
erealiseerd worden, omdat ze de morfologie,
daarmee het ecologische systeem van het
estelijke gedeelte van de Oosterschelde
rigoreus zou wijzigen en daarmee veroorzaken
wat ze moest voorkomen: aantasting van het
milieu. Honderden miljoenen kubieke meters
zand zouden gebaggerd moeten worden om
deze stormvloedkering tenslotte weer aan te
doen sluiten op de bestaande stroomgeulen;
ook dit strookte niet met het beoogde milieu
behoud. Na veel discussie prevaleerde de
oplossing, in de bestaande sluitgaten Roompot,
Schaar van Roggenplaat en Hammen een
afsluitbare constructie te bouwen, en de
werkeilanden als permanente, ondoorlatende
delen in de totale waterkering op te nemen.
Bouwen, vooral in het water, is een activiteit
waarvan de voortgang in hoge mate bepaald
wordt door de meerdere of mindere goedgun
stigheid van de natuur. Geen wonder dat
bouwers proberen hun afhankelijkheid van de
natuur te verminderen. Een waterbouwer
probeert dan ook in water te bouwen, maar zo
min mogelijk tijd op het water te verdoen. Wat
is dan aantrekkelijker dan in een beschutte
omgeving alle belangrijke onderdelen reeds
samen te brengen in één constructie, en die
vervolgens in zijn geheel af te zinken ter
bestemder plaatse?
Een stormvloedkering bestaande uit een aantal
caissons waarin alle belangrijke onderdelen al
aanwezig zouden zijn, gooide aanvankelijk dan
ook hoge ogen. Temeer omdat men daar al
veel ervaring mee had: de Zandkreek, het
Veerse Gat, het Volkerak, het Brouwers-
havense Gat en de Lauwerszee waren alle met
caissons gesloten. Deze caissonsluitingen
hadden echter een zeer tijdelijke functie: na
afsluiting van het gat volgde onmiddellijk een
volledige inpakking in zand. Juist het blijvende
karakter van de stormvloedkeringscaissons
introduceerde echtereen onoplosbaar probleem
in het zandige milieu van de Oosterschelde. De
stortstenen drempel die moest dienen als
fundering van de caissons kon niet zo worden
gemaakt, dat het zand onder de drempel bij de
waterstandsverschillen die tijdens storm over
de stormvloedkering ontstaan, kon worden
vastgehouden. De mogelijke inzanding van de
drempel tijdens de opbouw zou, na uitspoeling
als gevolg van de grote waterstandsverschillen,
ontoelaatbare vervormingen en daarmee
desastreus grote krachten in de caissoncon
structie hebben opgeroepen. Bij doorgaan op
deze weg zou het eerder aangehaalde Bijbel
citaat onvermijdelijk van toepassing zijn
geworden.
Het fundament werd toen dieper gezocht en
men begon te denken aan caissons op putten:
grote betonnen ringen, zo diep in de grond
ingegraven dat de vaste grondslag werd
bereikt, het reeds duizenden jaren geleden
125
