Ontwerp en bouw van het
bijzondere materieel
Het ontwerp van de werktuigen die voor de
uitvoering van de stormvloedkering zijn
gebouwd, is niet los te denken van het ontwerp
van de kering zelf. Zij zijn het gereedschap dat
speciaal ontworpen moest worden voor de
realisering van deze ongebruikelijke construc
tie.
Dit is in de Nederlandse waterbouwkundige
praktijk bepaald geen nieuw verschijnsel. Men
denke aan de kraaneilanden 'Kraanvogel' en
'Lepelaar', die gebouwd en gebruikt zijn voor
de aanleg van de havendammen van IJmuiden,
en aan de blokkenschepen 'Norma' en 'Libra',
die tijdens de bouw van de nieuwe havenmond
van Rotterdam veel aandacht trokken. Zo werd
ook de hijsbok 'Ir. Snip', jarenlang de grootste
drijvende bok in Nederland, speciaal gebouwd
Voor de Zeelandbrug.
Geldt in het algemeen voor het ontwerp van
iedere civiele constructie dat er een intensief
samenspel moet zijn tussen de ontwerpers en
de bouwers, hier is dat wel in het bijzonder het
geval geweest. Zodra bij het ontwerpen van de
Oosterscheldekering varianten ten tonele
gebracht werden die nieuw gereedschap
noodzakelijk maakten, moesten onverwijld ook
de materieelontwerper en soms ook de
materieelbouwer in het overleg betrokken
worden. Deze fase kenmerkt zich dan ook door
een intensieve samenwerking tussen de
ontwerpers van de constructie en die van het
materieel, temeer daar een groot aantal
varianten in het ontwerp en/of de uitvoerings
methode de revue passeerde.
Na een analyse van de voor- en nadelen van de
verschillende alternatieven blijft er doorgaans
één over. Is de keuze minder duidelijk, dan
worden vaak de twee meest aansprekende
varianten nog verder uitgewerkt en wordt de
keuze in een later stadium gemaakt. De
hoofdlijnen van het bouwkundige ontwerp
staan op dat ogenblik doorgaans vast. Dan kan
het programma van eisen voor het materieel
worden opgesteld, waarna de materieelontwer-
pers zich redelijk zelfstandig aan hun taak
kunnen wijden. Goede verslaggeving van
138
voortgangsbesprekingen, ad-hoc-besprekingen
over knelpunten of over wijzigingen in het
programma van eisen waarborgen verder een
optimale afstemming van het materieelontwerp
op het constructie-ontwerp en de gekozen
uitvoeringsmethode.
Als de materieelontwerpers eenmaal volop aan
het werk zijn, dient vaak nog de beslissing
genomen te worden tussen algehele nieuw
bouw of de mogelijkheid bestaand materieel
om te bouwen of om uit bestaande componen
ten een nieuw werktuig te realiseren.
Bij de bouw van werkschepen voor de Ooster
scheldekering zijn al vele varianten voorgeko
men.
Zo vereiste het ontwerp van de fundering en de
pijlers door de grote schaal ervan en het
specifieke uiterlijk grote investeringen in
nieuwbouw van materieel: de mattenlegger
'Cardium' en het hefschip 'Ostrea'.
Voor de montage van de bovenbouw van de
kering was eveneens nieuwbouw noodzakelijk
van een zeer grote drijvende hijsbok, de 'Taklift
IV', doch het ontwerp was niet nieuw: in feite
hebben we hier te maken met een extrapolatie
van bestaande hijsbokken.
Het materieel voor de opbouw van de drempel
valt voor een groot deel te beschrijven als
aangepast bestaand materieel of als een
combinatie van verbouwing van bestaand
materieel met nieuw ontwikkelde componenten
zoals de toplaagstorter.
In fig. 1 is het materieel volgens deze onderver
deling gegroepeerd, waarbij ter illustratie
tevens de orde van grootte van de investering
is aangeduid.
Een groot gedeelte van het hier besproken
materieel is zo uniek en specifiek, dat het voor
een zeer groot gedeelte op dit werk moet
