auwe samenwerking verzekert tussen technici
n ecologen, hier nog niet is ontwikkeld, en dat
moeilijkheden worden ondervonden bij de
i iter-disciplinaire benadering van het vaststel-
I ;n van de grootte van de beïnvloeding. Het
I estuur miste de flexibiliteit om in te gaan op
e veranderingen in de socio-economische
v erhoudingen na de start van het project.
I et plan om de Nakdong-getijderivier in
i uid-Korea af te dammen is opgesteld met
eun van de Wereldbank. Doel was, de
DUtindringing tegen te gaan door opslag van
set water en daarnaast landaanwinning en
v arbetering van de verkeerssituatie. Vanwege
I et ontbreken van riolering komt veel, ook
i idustrieel afvalwater via open watergangen in
I et bekken terecht, waardoor bij uitvoering van
I et plan eutrophiëring en vervuiling kan
t ptreden. Er is een begin van een milieubewe-
t ing in Korea, maar feitelijke informatie over
I et ecosysteem in het estuarium ontbreekt. Bij
I et bestuur staan de coördinatie en wetgeving
p een laag peil: de autoriteiten die plannen
r laken voor industrievestiging bijvoorbeeld
t ekken zich niets aan van de waterbeherende
i istanties. Het is opvallend dat bij de locatie-
I euze van het project de afweging van de
fspecten door de Koreanen anders uitvalt dan
I ij de Wereldbank, die bijvoorbeeld de ecologi-
s ;he kant zwaarder laat wegen.
ijftig jaar geleden werd begonnen met het
i uiderzeeproject en thans is het in zijn laatste
f ise. Bij de opzet werd uitsluitend van civiel-
t chnische en waterhuishoudkundige uitgangs-
unten uitgegaan; later speelden ook ecologi-
s ;he overwegingen een rol. Het laatste onder-
eel, inpoldering van de Markerwaard, wordt
r j heroverwogen als gevolg van economische
eranderingen en veranderde opvattingen in
c e samenleving. Andere in uitvoering zijnde
ojecten met een lange looptijd - het Deltaplan
c at nu ongeveer 30 jaar loopt, en het Nakanou-
r i-landaanwinningsproject waaraan al 15 jaar
v ordt gewerkt - geven eveneens heroverwegin
gen te zien. Een goede begeleiding ook na het
v altooien van de waterbouwkundige werken
t ijft nodig om na te gaan in hoeverre de
v aorspellingen aangaande de ecologische
v randeringen bevestigd worden en de nieuwe
r ogelijkheden ook inderdaad tot ontwikkeling
k men.
h rt is een vrij recente ontwikkeling, dat het nu
n ogelijk is het milieu in estuaria te reguleren,
z wel met technische als met administratieve
n ddelen. Men kan daar nu over denken in
te men van natuurtechniek of van geleide
e ologie, met andere woorden in termen van
e n beheersproces, dat de middelen verschaft
om de gewenste ontwikkelingen te stimuleren.
Voorbeelden van deze maatregelen zijn
beheersing van het waterpeil, van het zoutge
halte en van de verblijftijd van het water. Deze
maatregelen geven de bovenste en onderste
grensvoorwaarden aan waartussen een
spontane ontwikkeling plaats kan vinden.
Men kan zich een nieuwe discipline voorstellen,
de ecotechnologie, die aspecten van de civiele
technologie, milieukunde en bestuurskunde
in zich verenigt, en die een nieuwe interdiscipli
naire benadering van de kustwaterbouwkunde
mogelijk maakt.
265
