F g. 2. Voorkomen over de
v aterdiepte van sponzen en
v ormen (linksboven), slakken,
k eeften en vissen (rechtsbo-
v jn) en wieren (linksbeneden)
e dieren kunnen zich niet blijvend vestigen op
een vloeiende ondergrond.
N ig niet onderzocht is het effect van de
cl emische eigenschappen op de micro-organis
men, die vaak de start van de successie
vermen en zelfs de begroeiingsmogelijkheden
ki nnen bepalen.
D proef zelf zal nog een vervolg krijgen,
w rarbij vooral naar tijdreeksen van gehaltes
v; n zware metalen in de organismen gekeken
zé worden.
D praktische implicatie van het bovenstaande
is dat de materiaalkeuze bij het ontwerpen van
ee n constructie niet alleen afhankelijk hoeft te
zi i van waterbouwkundige eisen, maar tevens
bt paald kan worden doorandere doelstellingen,
zcals de bevordering van de natuurfunctie en
kc stenbesparing door het incorporeren van
bi slogische elementen dan wel aangroeiwering
w lar dat noodzakelijk is. De keuze van het
m ateriaal wordt waarschijnlijk effectiever
w nneer al deze aspecten als regel in de
af veging worden meegenomen.
W jze van aanbrengen
Rt eds tijdens het onderzoek naar de versprei-
di ig van de soorten planten en dieren bleek
het belang van de afmetingen van gestorte
st ien. Met name fosforslakken vielen op door
de geringe begroeiing. Hoewel hier eerst werd
gedacht dat het kwam door giftigheid, bleek bij
neder onderzoek de afmeting van de slakken
een grote rol te spelen. Fosforslakken worden
order water meestal aangetroffen in diameters
to 5 cm. Het bleek dat stenen tot 10 cm
di meter, hoewel ze door de stroming vaak
ni ït verplaatst worden, wél gingen rollen als ze
begroeid raakten.
De organismen erop vergrootten het aangrij-
pingsoppervlak, maar niet het gewicht. Het
gevolg van het rollen is dan, dat de organismen
weer te gronde gaan. Zo kan zich op dergelijke
stenen geen volwaardige levensgemeenschap
ontwikkelen.
Nadere beschouwing van de begroeiingsdicht
heid in relatie tot de afmeting van steen in een
los stort leidde tot de conclusie dat althans de
bovenste laag, maar beter nog enkele lagen
méér zouden moeten bestaan uit stenen met
een minimale diameter van 30 cm, als tenminste
bevordering van de begroeiingsdichtheid en
-diversiteit een doelstelling is.
Voor vele van de betreffende organismen is de
beschikbaarheid van holen en spleten essen
tieel, soms als basis voor een jachtgebied,
soms om zich in kwetsbare perioden, zoals
kreeften net na de vervelling, in te verbergen,
of om te vluchten voor grotere dieren. Maar
ook voor de diversiteit van vastzittende
organismen, zoals wieren, sponzen en zeeane
monen is een los stort aantrekkelijker dan een
strak gezette glooiing of een laag beton. Dit
komt omdat elk organisme zijn eigen eisen
stelt aan de hoeveelheid licht, stroming en
voedsel. Hoe meer verschillend georiënteerde
vlakken er dus voorkomen, hoe meer verschil
lende soorten er een plek kunnen vinden. En
diversiteit is een van de meest gewaardeerde
aspecten van een goed functionerend ecosys
teem.
Uit het voorgaande bleek al, dat beton van de
geteste materialen het best begroeide was. Het
is denkbaar, dat wanneer de sterkte-eisen voor
een bepaalde dijk inhouden dat er een gezette
glooiing moet komen, er een vorm van beton
blok te onderwerpen valt die tevens tegemoet
komt aan de eisen voor een optimale begroeiing,
onverschillig of men die nu wenst vanwege het
natuurbelang of vanwege de additionele
sterkte die een begroeiing kan opleveren.
Nader onderzoek hiernaar ware aan te bevelen,
ook met praktijkproeven. Op dit moment
worden ook reeds proeven voorbereid waarbij
op een te beschermen plaatrand een combinatie
van bijvoorbeeld grind en mosselen, of grind
en grote wieren aangebracht zal worden.
Het onderzoek naar de gifafgifte van sommige
materialen loopt, zoals gezegd, nog door. De
resultaten zullen bekeken worden in het licht
van de effecten die de fysische eigenschappen
van verschillende materialen hebben op de
begroeiing.
Samen met het RIZA en het ECN overweegt
men bij de Deltadienst tenslotte nieuwe
materialen te ontwikkelen, met name uit
afvalstoffen. Die zullen dan onderworpen
93
