j
j
L
1
gunstiger verliep dan nationaal.
Er zijn tekenen die er op wijzen dat de
snellere groei thans is uitgewerkt. Dit moet
dan worden geïnterpreteerd als het einde van
een inhaal-effect. Door de integratie met de
omringende gebieden, mede als gevolg van
de betere verbindingen door de Deltawerken,
heeft het Deltagebied thans echter een
redelijk gunstige uitgangspositie voor zijn
verdere economische ontwikkeling, die niet
meer bij de nationale trend zal achterblijven.
Dat de uitgangspositie thans redelijk gunstig
mag worden genoemd blijkt bijvoorbeeld uit
het feit dat de regionale bijdrage van Zeeland
aan de binnenlandse produktie in de
nijverheid en in het totale bedrijfsleven in
verhouding tot het arbeidsvolume groter is
dan die van andere regio's in ons land,
waaronder de Randstad. Hetzelfde geldt voor
de export en voor de investeringen van de
nijverheid en van het totale bedrijfsleven in
Zeeland (23). Tevens blijkt dat het marginale
kapitaalrendement - een indicator voor het
regionale ontwikkelingspotentieel - van de
Zeeuwse nijverheid thans hoger is dan in
andere regio's in Nederland, waaronder de
Randstad en Rijnmond. Dit geldt ook voor het
rendement van de investeringen door het
Zeeuwse bedrijfsleven in zijn totaliteit (24,25).
Zeeland is thans dus een provincie die meer
dan een evenredig deel bijdraagt aan de
nationale economie: in het algemeen meer
dan andere provincies, en meer dan de
Randstad en Rijnmond. Zeeland is mede als
gevolg van de Deltawerken te karakteriseren
als een 'ontwikkelingswaardig' gebied, waar
de nationale economie door een voorwaar
denscheppend overheidsbeleid de vruchten
van kan plukken.
Effecten in engere zin
Grootschalige infrastructuurwerken hebben
niet alleen invloed op de economische
ontwikkeling op langere termijn, zij hebben
ook tijdelijke afgeleide effecten. Hierbij kan
allereerst worden gedacht aan de directe
werkgelegenheid als gevolg van de aanleg
van de werken.
In de Rijkswaterstaatsnota 'Analyse Ooster-
schelde-alternatieven' (16) werd het totale
directe werkgelegenheidseffect van dit
belangrijke onderdeel van de Deltawerken
becijferd op 27 000 mensjaren, en met
inbegrip van de indirecte effecten - vooral
toelevering - op 35 000 mensjaren. De top in
de personeelsinzet, inclusief onderaannemers,
op de bouwplaats bedroeg 1920 personen in
14.7
14.6
14.5
14.4
14.3
14.2
14.1
14.0
13.9
13.8
13.7
13.6
13.5
13.4
13.3
13.2
13.1
13.0
12.9
12.8
12.7
12.6
12.5
12.4
12.3
12.2
12.1
12.0 L
1965
1/
380
370
360
350
340
330
320
310
300
290
280
NEDERLAND
ZEELAND
fig. 2. Verhouding van de
bevolkingsontwikkeling in
Zeeland tot die in geheel
Nederland.
730
