de zeehavenindustrie en de verwachte groei
van de bevolking, werd gezocht naar de
mogelijkheden voor exploitatie van de Delta
werken. Het gehele gebied moest opnieuw
worden ingericht en kon dienstbaar worden
gemaakt aan de verwachte ontwikkelingen.
Consumptief gebruik voor groeiende welvaart;
eenzijdig, maar met de beste bedoelingen.
Geluiden over behoud van natuur en
landschap of over beheer werden nog nauwe
lijks gehoord. Ecologie was een onbekend
woord, en ecologisch evenwicht een
onbekend begrip.
Toch werd geleidelijk aan duidelijk dat de
groeiende welvaart steeds meer negatieve
effecten tot gevolg had. Het inzicht groeide,
dat door rigoureuze exploitatie van de aarde
de veerkracht van het natuurlijke milieu teniet
dreigde te gaan. Dit zou tot een milieuramp
leiden, waardoor het bestaan van de mens
zelf zou worden bedreigd. De mens is niet
alleenheerser over de natuur, maar maakt er
zelf onderdeel van uit. De milieubeweging
was ontstaan en liet zich horen.
In 1971 verscheen het zogenaamde Paarse
Boekje (7), waarin voor Zuidwest-Nederland
drie modellen werden ontwikkeld: een econo
misch model, een sociaal-cultureel model en
een milieumodel.
Deze modellenstudie oogstte veel waardering,
omdat daar voor het eerst een poging werd
ondernomen vanuit verschillende invals
hoeken de problemen en vooral ook de
consequenties van een bepaalde keuze
bespreekbaar te maken.
De Raad voor Milieudefensie had naast
waardering ook scherpe kritiek (8). Omdat de
belangrijkste economische doelstelling,
maximale uitbreiding van de zeehaven
industrie voorop werd gesteld, was er naar de
mening van de Raad geen sprake van drie
duidelijke alternatieve modellen. De Raad was
van mening dat onvoldoende rekening was
gehouden met de negatieve effecten op het
natuurlijk milieu. Er moest een ernstige
aantasting worden gevreesd. 'Hiertoe is te
meer aanleiding, daar het rapport de
mogelijkheid openlaat prioriteit te geven aan
de groei van de productie, wanneer deze
mocht stagneren door eisen van milieu
behoud, daar de kosten hiervan uit de
productie zouden moeten worden betaald'.
Toch waren de meeste reacties zeer
gematigd. Discussies over modelstudies en
inrichtingsalternatieven zijn gecompliceerd,
en die vonden daarom vooral plaats in de
vakwereld. Het grotere publiek kijkt liever
naar zeer concrete zaken, zoals de afsluiting
van de Oosterschelde.
Bij de bepaling van de volgorde van uitvoerinc
van de Deltawerken ging men uit van twee
criteria. Die werken dienden voorrang te
hebben, welke aanstonds een zo groot
mogelijke bijdrage leverden aan de veiligheid.
Maar daarnaast moest er worden gewerkt van
klein naar groot, van gemakkelijk naar
moeilijk. Rond 1960 neigde men ertoe, op
grond van het eerste criterium de afsluiting
van de Oosterschelde voorrang te verlenen
boven de Brouwersdam. Uiteindelijk besloot
men het tweede criterium te laten overwegen
Aldus zou de afsluiting van de Oosterschelde
het sluitstuk worden.
Bij de behandeling van de Deltawet in de
Tweede Kamer was de heer Van der Zaal de
enige pleiter voor het openhouden van deze
zeearm. Visserijbelangen speelden voor hem
daarbij een overwegende rol. Hij is niet alleen
