Samenvattingen
Ir. Tj. de Haan
De betekenis van het Deltaplan voor de
beveiliging van Nederland tegen het water
Het artikel begint met een overzicht van de
geologische ontwikkeling van Nederland
sedert het einde van de laatste ijstijd. Daarin
wordt gewezen op de toenemende rol van de
mens bij het formeren van het landschap.
Rampen en watervloeden maken vooral indruk
op de generatie die ze meemaakt, of er zijn
ouders over hoort vertellen. Later verslapt de
aandacht voor de veiligheid. Het Deltaplan
was het Nederlandse antwoord op de
rampzalige ervaring dat de beveiliging tegen
hoog water in 1953 ontoereikend gebleken
was. Het plan bracht een structurele verbe
tering van het beveiligingssysteem door de
afdamming van vele zeegaten, en dientenge
volge een enorme verkorting van de kustlijn.
Ook veranderde het denken over de bevei
liging. Een statistisch onderbouwde universele
i.jrm, genuanceerd door sociaal-economische
overwegingen, leidde uiteindelijk zelfs tot het
vaststellen van een zogenaamde 'tijdloze'
norm voor de kustbeveiliging. Daarnaast lokte
de uitvoering van het plan een stormachtige
ontwikkeling uit in de waterbouwkunde.
Inmiddels stijgt de zee, en blijft de erosie van
de Noordzeekust doorgaan. De opdracht voor
de toekomst is derhalve het behoud van de
thans verworven veiligheid.
Dr. H. L. F. Saeijs
Conditioneren. Lessen uit 20 eeuwen
Waterbouwkunde en Omgaan met Water
De tegenwoordige verschijningsvorm van
Nederland is de resultante van 2000 jaar
samengaan van mens en natuur.
In de 20e eeuw werden enige forse ingrepen
noodzakelijk, om totale erosie van het land te
voorkomen. Zo kwamen de Zuiderzeewerken
en de Deltawerken tot stand. Vooral bij dat
laatste project werd duidelijk dat watersys
temen evenveel zorg behoeven als terres-
trische, niet alleen omdat ze ons drinkwater
leveren en mogelijkheden bieden tot
recreatie, maar ook om zichzelfs wil.
Door een combinatie van geleide ecologie en
spontane natuurlijke ontwikkeling kan men
het beheer verstandig sturen. Tegenwoordig
spreekt men dan van 'conditioneren'. Een
belangrijk beheersinstrument is de comparti
mentering: het in afzonderlijke beheersob-
jecten verdelen van de natte infrastructuur.
Binnen elk van de compartimenten moet het
water integraal worden beschouwd en
beheerd: het waterlichaam, de bodem, de
oevers en het grondwater.
In opeenvolgende nota's over de Waterhuis
houding van Nederland vanaf 1968 is goed te
zien hoe het denken over water zich ontwik
kelde: de aanpak werd steeds meer
functioneel, en de bescherming van de water
systemen zelf kwam centraal te staan. In de
afgelopen 35 jaar is in Zuidwest-Nederland
een groot aantal waterbouwkundige
constructies gerealiseerd; elk van hen functio
neert als beheersinstrument voor grote
gebieden boven- en benedenstrooms - ook
wanneer dat niet de bedoeling was. Grote
werken moeten derhalve altijd door ecologen
worden begeleid tot ver na hun voltooiing, wil
men ze waarlijk zinvol laten functioneren.
Drs. S. P. van der Zee
De Deltawerken. Enkele
sociaal-economische beschouwingen, in het
bijzonder met betrekking tot Zeeland
Ten tijde van de industrialisering van
Nederland, in de 19e eeuw, bleef Zeeland
achter. Dat was voornamelijk een gevolg van
de geïsoleerde positie van de eilanden. Ook
na de oorlog bleef Zeeland nog sterk
agrarisch.
Toen deze provincie in 1953 werd getroffen
door een overstromingsramp, zag de
toekomst er somber uit. Toch achtte de
econoom Tinbergen de investering in een
grootschalig herstelplan op de lange duur
rendabel. Het Deltaplan werd de hefboom
waarmee Zeeland weer in beweging werd
gebracht.
Omstreeks 1970 dacht men vooral aan zeeha
748
