GRENSPALEN
•W
DE RIJKSGRENS II
Overgebleven was de vraag: is de grens
alleen maar een aantal palen op een rij?
Die gedachte moet u maar heel vlug ver
wegstoppen. Als u aan vier mensen vraagt
welke kleur een rijksgrens heeft en de
eerste zegt rood, de tweede groen, de
derde bijna zwart en de vierde grijs, wie
heeft er dan gelijk? Alle vier, want de rode
kunt u vinden op de rijksgrens van de
voormalige gemeente IJzendijke, de
groene zijn te vinden o.a. in de omgeving
van St. Margriette, de bijna zwarte staan
in het Zwin en de grijze o.a. bij Philippine.
De oorspronkelijke kleur van alle palen
was grijs en een reden voor die kleuraf
wijking is niet bekend.
Hebt u wel eens gehoord van de Drieling
van Retranchement? Daar staan 3 palen
in een lijn dwars op de grenslijn. De
middelste, de echte grenspaal, kon oor
spronkelijk niet worden gezet omdat zich
daar nog een geul van het Zwin bevond.
Dus werd er aan weerszijden een grens-
1 paal gezet als verklikker en midden er
tussen lag de grens. Later, na het dichten
van de geul, werd ook de echte grenspaal
geplaatst, terwijl de verklikkers bleven
I staan. Ze dragen alle drie het nummer 364
I en ze zijn te vinden als u vanuit Retran-
I chement richting Knocke gaat. Dan bui-
I ten het dorp, juist over de brug, linksaf de
Kanaalweg op en na 500 m even stoppen.
Twee staan er in het land, zie foto 1en de
derde is te zien over het afwateringska
naal boven op de wal van fort Nassau.
Deze palen dragen hetjaartal 1869, dat is
het jaar van de wet betreffende de grens-
scheiding in het Zwin, bij de laatste
inpoldering.
We noemden al eerder fort St. Paul. Dat is
te vinden als u vanuit Sluis gaat in de
richting Knocke. Dan rechts afslaan bij
Schapenbrug en over Het Kalf naar Oost-
I hoek gaanDaar is het fort, hier St. Pol ge
noemd, eenvoudig te vinden. Op het mid-
denveld is een villa gebouwd, maar de
gracht rondom is nog intakt. Dit fort
speelde een rol bij enkele grensincidenten
l in de Oostenrijkse tijd, toen het op Staats
gebied lag.
Uit die tijd dateren ook enkele Oosten
rijkse grenspalen, waarvan er 4 zijn te
vinden in Sluis, aan het begin van het
kanaal naar Brugge. Aan de ene zijde
staat weer die Nederlandse leeuw met de
bundel pijlen en het zwaard en aan de
andere zijde staat de Oostenrijkse adelaar
met zijn twee koppen en een kroon er
boven. Foto 2.
Dan lag in de tijd van het samengaan
tussen de Noordelijke en de Zuidelijke
Nederlanden de rijksgrens daar waar nu
de Belgisch-Franse grens ligt. Maar u
kunt daar gaan bekijken hoe Nederland en
Frankrijk in 1819 samen de grens hebben
afgebakend. Er staan arduinen palen met
aan de ene zijde N(ederland), aan de
zijde F(rance) en aan de zijkant 1819.
Hoewel er nog overal van die palen staan,
wilt u misschien niet zonder meer op goed
geluk gaan zoeken. Ze zijn te vinden o.a.
midden in Oost-Cappel (aan de weg tus
sen Poperinghe en Bergues) en bij de
Vitsemolen, d.i. zuidwestelijk van West-
outer (zuidwest van leper).
Zo zouden er nog heel wat biezonder-
heden te vermelden zijn, maar de ruimte is
beperkt. Wilt u er meer van weten en zien?
Elk jaar organiseert de ZVU, afdeling
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen een tweetal
lezingen met dia's in Temeuzen, meestal
in januari/februari.
Dan wordt het hele verhaal van heden en,
verleden verteld en vertoond.
P.W. Stuy