ZOOGDIEREN
BESTUURLIJKE
INSTRUMENTEN
Negatieve invloeden van buitenaf zoals
een te hoge recreatiedruk, chemische be
strijdingsmiddelen en vermesting vanuit
de landbouw, kunnen bij voorkeur opge
vangen worden in productiebossen, die
als bufferzone om zo'n natuurbos heen
aangelegd kunnen worden. Ook kan ge
dacht worden aan het bevorderen van
kleinschalige, extensieve en/of ecolo
gische landbouwvormen rond dergelijke
gebieden.
Natuurbos dient bij voorkeur in gebie
den te worden gepland, waar geen ver
vuild grondwater of oppervlaktewater
doorheen stroomt. Als dit niet anders
kan, dient dit door technische ingrepen
(b.v. een stuw) te worden omgeleid.
Bovendien is een natuurlijke, dus t.o.v.
het huidige peil, extra hoog grondwater
niveau zeer gewenst.
Bij de aanleg kan gekozen worden uit
een heel scala van mogelijkheden, van
het absoluut niets doen en laten verwil
deren, tot het intensief sturen in een
bepaalde richting. Zo kan b.v. gekozen
worden om in een gebied eerst een heel
netwerk van slootjes en plasjes te graven
en ook hogere stukken te maken, zodat
er zich binnen het gebied een grotere
afwisseling van biotopen zal kunnen
ontwikkelen.
Omdat mensen graag snel resultaat wil
len zien, zou een aantal boomsoorten,
waarvan te verwachten is dat ze in het
biotopp thuis horen, ingeplant kunnen
worden.
Bij het creëren van natuurbos kan ook
gedacht worden aan het omvormen van
"gewoon" productiebos naar natuurbos.
Zelfs de meest saaie productiebossen
hebben het in zich om te veranderen in
een gevarieerder en natuurlijker bos. De
stormschade die hier en daar in onze
bossen was, zou hiervoor een mooie
aanzet kunnen zijn.
Volgens "Stichting Kritisch Bosbeheer"
zou een omvorming van 5 ha. naar
natuurbos, op iedere 100 ha. productie-
bos al een aanzienlijke ecologischever-
betering zijn en de recreatieve waarden
van dergelijke productiebossen verho
gen (2). Ook wat betreft het beheer kan
gekozen worden voor een wat hogere
beheersintensiteit, bijvoorbeeld het te
rugdringen van exoten als Amerikaanse
vogelkers en Amerikaanse eik, of een
lage, zoals niets doen. Het zou goed zijn
als we zowel bij de aanleg als bij het
beheer zouden kiezen voor verschillen
de methoden, zodat we kunnen leren uit
de resultaten.
Een gedeeltelijke openstelling voor
wandelaars lijkt wel haast een voor
waarde. Daarbij hoort natuurlijk ook
een stukje voorlichting.
1 4
Grote grazers, zoals het ree hebben een
belangrijke functie in het natuurbos. Ze
houden open plekken, die ontstaan zijn
door omgevallen bomen, langer open
door de mantel vegetatie struikrand)
en zoomvegetatie kruiden), die een
natuurlijke overgang vormen tussen de
hoge bomen en de open plaats te be-
grazen. Sinds langere tijd komen er geen
reeën meer voor in Z.Vl. (een enkeling
uitgezonderd) terwijl Z.Vl. reeën qua
leefomgeving veel te bieden heeft. Belgi
schejagers aan de zuidzijde, en de Wes-
terschelde aan de noordzijde houden het
ree voorlopig uit Z.Vl.
De enkele vos die wel door deze barriè
res heen weet te komen, wordt, zo is
helaas al een aantal malen gebleken,
direct door "onze" jagers afgeschoten.
De herintroductie van ree en vos zou bij
de aanleg van een keten van natuur-
bosjes serieus overwogen moeten wor
den. Plezierjacht hoort in deze bossen
uiteraard niet thuis.
De weinige instrumenten die ons ter
beschikking staan om daadwerkelijk
stukjes natuurbos te realiseren, moeten
met beide handen worden aangegrepen.
Te denken valt bijvoorbeeld aan de
"Landinrichtings Projecten Kust West-
Zeeuws-Vlaanderen" en "Aardenburg"
alsmede de diverse ruilverkavelingen
door heel de streek.
Ook de gemeentelijke Landschapsbe
leidsplannen biedt mogelijkheden om
stukjes natuurbos in te richten. Het
meerjarenplan bosbouw en heel recent
het natuurbeleidsplan zijn belangrijke
instrumenten. Laatstgenoemde spreekt
over concentratiegebieden en verbin
dingszones door heel Z.Vl. welke te
behouden zijn of beter nog, te versterken
zijn ten behoeve van allerlei ecologische
waarden.
Ook subsidieregelingen via Bos- en
Landschapsbouw, Natuur, Milieu en
faunabeheer en Stichting Landschaps
verzorging Zeeland beiden mogelijk
heden om heel concreet aan de slag te
gaan.
Aanleg voor natuurbos in Zeeuws-
Vlaanderen: een uitdaging voor de jaren
negentig.
Lucien Calle.
Lid van de Bomenwerkgroep Zeeuws
Vlaanderen.
1Landelijke milieukartering, Rijks
instituut voor Natuurbeheer 1976.
(2) Natuurbos en Recreatie in Neder
land. Ronald Goderie 1986.
Uitgave Stichting Kritisch Bosbe
heer.
Een conclusie uit deze nota is dat
natuurbos door recreanten hoger ge
waardeerd wordt dan productiebos.
Andere gebruikte en aanbevolen lite
ratuur:
- De belevingswaarde van populieren-
bossen, rapport 581, Dorschkamp.
Een belangrijke conclusie: dat een
gevarieerde bosbeplanting hoger ge
waardeerd wordt dan een monotone
bosbeplanting.
-Natuurbos in Nederland. Hans v.d.
Lans en Gerben Poortinga.
Instituut voor Natuurbeschermings
Educatie 1986.
- Over zomergroene loofoerwouden van
het Nederlands Klimaatgebied. Hans
v.d. Lans 1976. Uitgave Stichting Kri
tisch Bosbeheer.
De laatste twee rapporten geven een
beschrijving van de processen in een
natuurbos.
