r
1
Zoomvegetatie
Afrikaantjes
9
tot de akkers en weilanden aan de Bel
gische zijde. Hoe jammer dat ook is voor
de dijk, de natuur weet overal raad op. In
die tijd huisvestte één zo'n steile wand
een oeverzwaluwenkolonie en I wa
ren door zandbijtjes gegraven gangetjes.
Aan de warme zuidzijde van de dijk vlo
gen vele libellen en vlinders. Er heerste
hier volstrekte rust, met een fraai uit
zicht op de nog betrekkelijk kleinschali
ge weilanden en akkers van de Sint-
Barbarapolder, met er doorheen een res
tant van een watergang.
Mijn oudste broer 'verried' na verloop
van tijd mijn laffe gedrag, maar mijn
moeder zei alleen maar: "Oh...?" Ik was
dus vrij! M'n fietstochten werden er niet
minder om, voerden zelfs steeds verder,
maar de Vrije Dijk bleef een regelmatig
bezoekje waard. Zo maakte ik het ver
dwijnen van oeverzwaluwen en zand
bijtjes mee door het afbrokkelen van de
steile wand. Maar door mijn groeiende
plantenkennis werd dit ruimschoots ge-
kompenseerd.
De dijk bestaat uit zeer lichte zavel
grond, is goed waterdoorlatend en door
veel schelpjes in het zand bovendien
kalkrijk. Tussen Mollekot en Maagd van
Gent is de dijk beplant met canadese
populieren en deels beweid, maar grote
delen vertonen veel opslag van slee-
doom en meidoom. De zonnige zuid
zijde is mig begroeid, de beschaduwde
noordzijde veel minder en de wegber
men worden regelmatig gemaaid. Al met
al ontstaat zo een fraai geheel van be
schaduwde en zonnige delen, gemaaide,
beweide en verruigde plekken. Komt een
plant op de ene plek in de problemen,
dan houdt ze het op een andere plek wel
uit, en omgekeerd.
Een greep uit de soorten die groeien in
deze typische 'zoomvegetatie' met
Zuidlimburgse trekjes. De overgang van
wegberm en noordzijde van de dijk her
bergt elk jaar wilde marjolein, grote
ratelaar, rode ogentroost en gewone ere
prijs. Beginjaren tachtig groeide er bo
vendien bermooievaarsbek, ook in de
wegberm aan de slootzijde. Dit jaar
werd mijn aandacht getrokken door een
flink aantal planten, die ik niet zo goed
kon thuisbrengen. Na raadpleging van
de flora bleek het om borstelkrans te
gaan, een zeldzame soort die voorkomt
op de Rode Lijst. Alleen in Zuid-Lim
burg komt de soort iets vaker voor. Ook
in Oost Zeeuws Vlaanderen zijn enkele
vindplaatsen, wellicht door het milde
klimaat hier.
De dijk zelf is het mooist begroeid op de
ruige, niet beweide plekken, grenzend
aan het meidoom-sleedoomstruweel
hogerop. Vrij zeldzame Rode Lijst-soor-
ten als donderkruid en fijne ooievavaars-
bek groeien er, naast wilde kaardebol,
agrimonie, knoopkruid en heggedoom-
zaad. Onderaan de zonige zuidzijde
komt daar ook weer marjolein bij, waar
het de verruiging weet te weerstaan.
Hier groeit bovendien heemst, de in
vloed van de brakke watergang marke
rend.
Voor zover ik weet kan dit kleine para
dijsje een redelijk onbedreigde toekomst
tegemoet zien. Alleen eindjaren zeven
tig werd een aanslag op de dijk ge
pleegd. Aan de belgische zijde ver
scheen een grote villa met een enorme
tuin en vijver. De bewoner had blijk
baar oog voor de natuur, want de dijk
ervoor werd gefatsoeneerd met viooltjes
en afrikaantjes. Afgezien hiervan lijken
dijk en kasseienweg als 'typisch grens
geval' met rust gelaten te worden.
Alex de Meijer
