VAN NATUURBELEVING NAAR MILIEUBEWEGING •v deel 2 In de eerste bijdrage is vooral andacht besteed aan de vraag waarom er juist rond de eeuwwisseling een verhevigde aandacht bestond voor de natuur. In deze bijdrage wordt stilgestaan bij de eerste natuurbeschermingsorganisaties, na verloop van tijd gevolgd door de milieubescherming. Natuurmonumenten Natuurbeheer Groene sektor De grijze sektor 10 In 1905 werd de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten opgericht. Deze vereniging hield zich in den beginne bezig met het beschermen van historische landschappen. Het begrip 'Natuurmonument' werd in 1866 voor het eerst gebruikt in een pleidooi van F.W. van Eeden (de vader van Willem Fredrik) voor het behoud van 'oema- tuur' in ons land. De direkte aanleiding tot de oprichting was het plan van de gemeente Amster dam om het Naardermeer te kopen en daar het stedelijk afval in te dumpen. Dit raadsvoorstel werd echter met een klei ne meerderheid verworpen. De gang van zaken had wel tot gevolg, dat natuurlief hebbers naar de mogelijkheid gingen zoeken het Naardermeer definitief te vrijwaren van een dergelijke aantasting. In 1906 werd het Naardermeer als eer ste bezit door de pas opgerichte vereni ging aangekocht. Op initiatief van Natuurmonumenten werden ook in de verschillende provin cies natuurbeherende organisaties opgericht. Deze organisaties kopen op provinciaal niveau stukken natuurge bied aan en gaan ze beheren. Het ini tiatief van Natuurmonumenten tot op richting van de provinciale organisaties dateert van 1927. Het Zeeuwse Land schap wordt in 1936 opgericht. Een andere oude organisatie is de Ko ninklijke Nederlandse Historische Ver eniging (K.N.N.V.Deze werd in 1901 opgericht. Deze vereniging hield en houdt zich nog steeds voornamelijk met natuurstudie bezig. Natuurmonumenten en de provinciale landschappen hielden zich van het begin af aan bezig met het aankopen en be schermen van voor de natuur waarde volle gebieden, die dreigen te verdwij nen. De gebieden werden en worden) op zo'n manier beheerd, dat de planten en dierenwereld zich ongestoord kan ontwikkelen. Op die manier worden ze gevrijwaard van ontwikkelingen die zich elders wel voltrekken. Natuurmonumenten had vastgesteld dat de menselijke aktiviteiten tot omstreeks 1880 de natuurlijke rijkdom en het land schap van Nederland hebben verrijkt, maar na die tijd werd de natuur en het landschap door de mens verarmd. Het beheer van de natuurterreinen werd dan ook gericht op het zoveel mogelijk hand haven van de landschappelijke staat, waarin ze verkeerden ten tijde van de aankoop. Soms werd zelfs de negentien de eeuwse toestand hersteld. Het doel van het natuurbeheer was niet alleen het tegengaan van de negatieve menselijke aktiviteiten in het gebied, maar ook het zo goed als mogelijk tegengaan van de natuurlijke ontwikkeling.Wat dit laatste betreft, dan gaat het om het tegengaan van het vervenen van moerassen of bos- groei in heidevelden. Na de Tweede Wereldoorlog stijgen de grondprijzen zo sterk dat financiële deel name van de overheid noodzakelijk wordt om natuurterreinen aan te kopen. Hierdoor ontstaat een sterke verweven heid van partikulier initiatief en de over heid. Naast de door de overheid mede gefinancierde partikuliere natuurmonu menten, zijn er ook natuurgebieden in Staatseigendom. In 1932 werd de 'Contactcommissie in zake Natuurbehoud" opgericht. Later wordt deze omgedoopt tot 'Contact Commissie voor Natuur- en Land schapsbescherming'. In 1977 gaat deze organisatie op in de Stichting Natuur en Milieu. De Contact Commissie zet zich in voor natuur- en landschapsbescherming op het gebied van het beleid. Ze probeerde de overheid te beinvloeden. Deze be ïnvloeding geschiedde door het indienen van bezwaarschriften tegen streek- en bestemmingsplannen en door deel te nemen in allerlei kommissies en advies organen, zoals de Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening. De direkte aanleiding tot oprichting van de Contact Commissie was de aantas ting van het Boven-Geuldal bij Epen door de aanleg van spaarbekkens voor de elektriciteitsvoorziening. Nieuw was, dat in de Contact Com missie verschillende organisaties op het gebied van natuur- en landschapsbe scherming samenwerkten. Alle verenigingen en organisaties die tot nu toe de revue zijn gepasseerd richten zich vooral op het beschermen van flora en fauna, natuur en landschap. In het ei gen jargon wordt dit wel de groene sek tor genoemd. Een andere bedreiging van de natuur, de verontreiniging van water, bodem en lucht en de verspilling van grondstoffen en energie wordt bestreden door een an dere sektor binnen de natuur en milieu organisaties, ook wel de grijze sektor ge noemd. De eerste organisatie, die zich met de grijze sektor bezighield is de Nederland se Vereniging tegen water, bodem en luchtverontreiniging, opgericht in 1909 als Nederlandse Vereniging tegen Waterverontreiniging. De naamsuit- breiding dateert uit 1910. De voorzitter was de hoofdinspekteur van Volksgezondheid en het bestuur be stond uit ondernemers, vrije beroeps beoefenaars, gemeentelijke ambtenaren en wetenschappelijke onderzoekers. Doel van de vereniging was het verkrij gen van wettelijke regelingen, wat be treft lucht-, water- en bodemverontreini ging. Dit trachtten ze te bereiken door het beinvloeden van de overheid door o.a. het indienen van wetsvoorstellen. Al in 1919 heeft ze zich met een volle dig ontwerp van een wet tegen de water-

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 1991 | | pagina 12