N atuurontwikkeling 'Avant la lettre' De Stadswallen van Damme Het is de moeizame klim waard: de toren van de middeleeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk biedt je een mooi uitzicht op de overblijfselen van de historische stadswallen en het omgevende polderlandschap met talrijke knotwilgen- en populierenrijen Met wat fantasie kun je hier het verleden laten herleven.. Spaanse spoken vind je er misschien niet meteen, maar voor een heel bijzondere planten- en dierenwereld staan de 'Stadswallen van Damme' wel garant Een niet alledaags natuurreservaat omringt het historische stadje Damme en vertelt ons hoe de natuur bezit nam van wat ooit een onin- neembaar verdedigingsbolwerk van de Spaanse bezetter was. Sinds 1982 neemt de B.N.V.R. hier de rol van - vredelievend! - veroveraar over. Als de natuur maar de tijd krijgt... Met het water op en neer 3 De eerste spadesteken dateren van 1616, toen Damme gedurende het Twaalfjarig Bestand uitgebouwd werd tot een Spaanse militaire vesting tegen invallen vanuit de Verenigde Provin ciën. Rond de stad werden grachten gedolven en wallen opgeworpen in de vorm van een zevenster (zie figuur). De sterpunten van de binnenwal werden versterkt tot bastions waar het zwaar geschut opgesteld stond. De bastions waren verbonden door zogenaamde courtines. De afstand tussen de ster- punten was zodanig dat een optimaal schietbereik werd bekomen. De buiten- wal werd versterkt met 14 ravel lijnen. Elke wal was nog eens extra beveiligd door een gracht van 10 a 20 m. breedte. Op die manier ontstond dus een buiten gracht en een binnengracht Tijden veranderen en het militair belang van deze gewezen Spaanse gamizoen- stad brokkelde af. Vooral gedurende de laatste 150 jaar werden de wallen op de meeste plaatsen genivelleerd waardoor nu alleen lichtglooiende hellingen res ten, die als weiland of akker in gebruik werden genomen. Her en der zijn de grachten gedempt en de zuidelijke en oostelijke helft van de binnengrachten vormt nu de bedding van het 'zuider vaartje', één van de meest vervuilde waterlopen van de provincie West- Vlaanderen. In de overige grachten stond de tijd ook niet stil, maar daar deed de natuur haar werk. Er ontston den weelderige rietkragen, drijftilvege- taties, moerasbos, nat hooiland en ondiepe waterpartijen. Het grootste deel van de ekologisch waardevolle restanten is inmiddels ei gendom van de B.N.V.R. (Belgische Natuur- en Vogelreservaten, vergelijk baar met Natuurmonumenten in Neder De oude kaart geeft duidelijk weer hoe de stadswallen het Damse centrum moesten verdedigen tegen aan vallen Van buitenaf. land), in totaal reeds 15 ha. Maar de smalle, langgerekte stroken zijn erg kwetsbaar en moeten tegen negatieve randinvloeden worden gebufferd. Daarom gaan de inspanningen voor ter- reinverwerving nog onverminderd door. Het westelijk deel van de stadswallen is het intaktst gebleven en daardoor ook ekologisch het best ontwikkeld met een grote variatie aan levensgemeenschap pen. Hier en daar zijn de grachten afgezoomd met imposante, oude knot wilgen Tijdens de winter komt het ganse gebied onder water, maar ook 's zomers is het gebied behoorlijk nat Alleen in extra droge zomers blijven plaatselijk wat plassen achter. Een deel van de binnenring werd enkele tiental len jaren geleden opnieuw uitgegraven. Groene kikkers kunnen er zich uitleven tussen de Waterranonkel en het Water- torkruid. Zomertaling, Dodaars, EXKURSIE VERSLA G Op 28 mei j.l. verzamelden zich een dertigtal belangstellenden bij de Scellemolen van Damme voor een exkursie van 't Duumpje. De wandeling stond onder de bevlogen leiding van Robrecht Pillen, de konservator van het wallengebied. De aanleiding was het feest van de Damse Uylenspiegelvereni- ging, waar een aantal bestuurs leden van 't Duumpje aanwezig waren. Daar liepen we Robrecht Pillen tegen het lijf. In het blad "Natuurreservaten" van de B.N. V.R. had hij een prachtig artikel geschreven over de stads wallen. Dit artikel wordt hierbij afgedrukt. Bij het lezen hiervan werd meteen gedacht dat dit een leerzame exkursie zou kunnen zijn. Sluis, Retranchement en Aardenburg beschikken ook over soortegelijke wallen. Nu de wallen van Retranchement bij het Zeeuwse Landschap in be heer zijn gekomen en die van Aardenburg in de nabije toe komst, kunnen de Damse vesten wellicht als voorbeeld en leid raad dienen. Die van Sluis zijn tijdens de restauratie helaas te rigoreus aangepakt. Tijdens de rondwandeling bleek er veel te leren: door hoofdzake lijk niets doen en hier en daar lichtjes ingrijpen, is een enorme variatie aan planten en amfibi- en ontstaan. Enfin, u kunt het in het artikel nalezen. Na afloop was er nog een gezel lig samenzijn in de St.Pieters- hoeve (jawel, het café waar de kontrolepost van Sluis-Brugge- Sluis altijd zit), onder het genot van een bakje koffie, aangebo den door 't Duumpje. Sjaak Herman

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 1991 | | pagina 5