3*
Walvissen en andere
grote zeezoogdieren.
In Bretagne kocht ik ooit eens een
tekening waarop je kunt meemaken
hoe een walvis in vier fasen omge
werkt wordt tot een prachtig bootje. In
het eerste plaatje zwemt een gespierde
jongeling (geest van Jona?) uit de
muil van het dier, in het laatste is deze
nog slechts in gestileerde vorm aan
wezig als boegbeeld op het scheepje.
Ik weet niet wat, maar ik heb iets met
deze gigantische beesten in de oce
anen. Als je dan ook nog eens gefasci
neerd wordt door het reisverhaal van
Jan Knupker, die het grote geluk had
walvissen aan de kust van Noorcloost-
Amerika van heel dichtbij te zien, kom
je al gauw op het idee dat dit mis
schien wel meer mensen zou interesse
ren.
Hier volgt een stukje uit Jan Knupkers
reismemoires: Hier vind je een foto
die ik nam van een buitrug, 5 mijl uit
de kust van Boston. Het is de staart
van "Scylla". Haar moeder was Ister.
Scylla werd in 1981 geboren en kreeg
zelf haar eerste kalf in 1987. Buitrug
gen hebben net als bij ons de koeien
een persoonlijk kenmerk: de staart; die
varieert van wit tot zwart al of niet met
grote en kleine vlekken, waardoor ze
persoonlijk herkenbaar zijn. Het cen
trum in Boston houdt al jarenlang een
'"burgerlijke stand" bij van alle passe
rende walvissen. Men organiseert ook
excursies en ik had het geluk met een
paar biologen mee te kunnen op een
toeristische trip naar de walvissen. Er
waren zo'n 30 mensen aan boord en er
was natuurlijk een voorlichtster aan
boord. Ik kreeg echter "privé-les" van
de biologen die zelf in dienst waren bij
de "Audubon Society", (vergelijkbaar
met onze Natuurmonumenten). Je
vaart wat rond tot je een "spuiter" ziet
(een spuiter is de kolom damp die een
walvis uitstoot uit de spuitgaten op de
kop, op het moment dat hij van een
duik in de zee weer boven komt) en
dan erop af. Het is onvoorstelbaar:
daar zwemt dan 40 ton walvis op 10 a
20 m. van de boot! Eenmaal kwam een
kalf te dichtbij en dan gaat de koe tus
sen de boot en haar kalf zwemmen
De moeders hebben een zeer hoog ont
wikkeld moederinstinct: ten koste van
alles zouden ze hun jong verdedigen.
Soms gebruiken ze wel eens harde
middelen, want ze kunnen bv. met
een klap van hun staart enorme dei
ning op het water teweegbrengen,
waardoor mens en jong er met de
schrik vanaf komen.
Ze duiken in groepjes in een spiraal
naar beneden, waardoor een werveling
ontstaat, die bewerkstelligt dat allerlei
garnalen en visjes in die draaiende
"koker" gezogen worden; de buitrug
gen hoeven alleen maar toe te happen.
Bovendien komen dan aan de opper
vlakte allerlei stormvogeltjes en jagers
profiteren van het voedselaanbod. Een
eindje verderop van "onze" boot zat
een hengelaar in zijn bootje rustig op
makreel te vissen!
Ik vernam dat een kalf ca. 500 liter
melk per keer drinkt bij de moeder.
Een babywalvis groeit dan ook on
voorstelbaar snel: ongeveer honderd
kilo per dag - vier en een halve kilo
per uur. Elke negen dagen een ton.
Geen enkel ander dier groeit in de eer
ste levensmaanden met een vergelijk
bare snelheid.
Deze waargenomen populatie is 's
zomers in het Caraïbisch gebied: daar
worden de kalveren geboren en wor
den de vrouwtjes door de stieren
gedekt. De inmiddels zwangere koe
zwemt met haar kalf terug naar de
Noordelijke zeeën. Daar is o.m. veel
meer voedsel, aangezien de periode
dat het daglicht heerst, er langer is.
Walvissen zoeken geschikte plaatsen
uit om te paren en jongen te krijgen,
meestal ondiepe lagunes, eenzame
plaatsen waar amper mensen komen.
In het boek van Jacques-Yves Cous-
teau "De walvis" staat het volgende te
lezen:" De pasgeboren kalveren die
we gezien hebben, verkeerden met hun
moeders allemaal in heel ondiep wa
ter. Als ze nog zo jong zijn. zijn hun
lichamen nog heel zacht - iets als
schuimrubber- en kunnen ze nog niet
zwemmen. Zelfs als ze hun staart
bewegen, komen ze niet van hun
plaats. Ook drijven ze niet. Op die
leeftijd is hun soortelijk gewicht te
groot om dat mogelijk te maken, en
hun borstkas is nog niet voldoende
ontwikkeld om door de lucht in hun
longen drijvende te blijven. Hun moe
ders moeten hen daarom aan de opper
vlakte houden. Vanuit de Zodiac heb
ik vaak gezien hoe een moederdier
8
