bloei en overlast van giftige algen
veroorzaakte, en deze algen bewerk
stelligden de verhoogde con
centratie zwarte vlekken. Atmos
ferische stikstofneerslag heeft even
eens voedselarme duingebieden
aangetast, waarbij een vermindering
van biodiversiteit is opgetreden.
De voor het Waddengebied verant
woordelijke ministers zijn daarom
verplicht hun inspanningen tot stik
stofreductie te verhogen. Deze
inspanning geldt voor alle gebieden
en moet er vooral op gericht zijn het
probleem aan de bron aan te pak
ken.
De ministers wordt daarbij aanbevo
len geld ter beschikking te stellen
voor een trilaterale evaluatie
omtrent stikstofreductie. Hier dient
de toekomstige aanpak ontwikkeld
te worden om eutrofiëring terug te
dringen.
5. Er zijn indicaties dat giftige be
standdelen het consumeren van phy-
toplankton benadelen. Hierdoor tre
den sterkere en langere bloeiperio
des op. Daarom wordt de ministers
gevraagd een onderzoek te doen
naar de effecten van lage concentra
ties giftige bestanddelen op het
functioneren van zoöplankton.
Monitoring
6. De uitvoering van het Trilaterale
Monitoring Programma gaat naar
wens. Men heeft gedurende de ver
schillende workshops het program
ma aangepast en richtlijnen opge
steld om een aantal pilotprojecten
van start te laten gaan. Er zijn echter
nog enkele punten die nog aandacht
vragen
- de zekerheid dat lopende projec
ten binnen het onderzoek voort
gang kunnen vinden;
- introductie van moderne, effectie
ve en multifunctionele waarne
mingsmogelijkheden zoals satel-
lietwaameming. radar en sonar;
- installatie van trilaterale expert
groepen.
7. Een van de hoofdproblemen in de
rapportage is de beschikbaarheid
van benodigde gegevens. Daarom
wordt aanbevolen een verdrag te
sluiten om onderling gegevens uit te
wisselen. In dit verdrag verklaren
alle betrokken nationale, federale.
regionale en lokale instellingen dat
ze zullen meewerken aan het
beschikbaarstellen van eigen gege
vens voor rapportage.
Veerkracht/herstel
8. Geconfronteerd met de verdwijning
en achteruitgang van sleutelbioto
pen in de Waddenzee (oesterban-
ken, sabellaria-riffen, mosselbanken
en zeegrasweiden), doet zich de
vraag voor of deze hun vermogen
tot herstel nog steeds bezitten.
Daarom wordt de ministers aanbe
volen:
- in toekomstig onderzoek de na
druk te leggen op sleutelbiotopen
en -processen;
- het idee van herstel insluiten in
beslissende evaluaties van natuur
lijke en menselijke verstoringen.
Uitwisselingsprocessen
9. Om te komen tot ongestoorde geo-
morfologische en biologische inter-
getijdegebieden, wordt aanbevolen
het voorkomen van natuurlijke uit
wisselingsprocessen te stimuleren
d.m.v.:
- het nemen van maatregelen om
het herstel van mossel- en zee
grasbedden te bewerkstelligen,
aangezien deze biotopen een
belangrijke rol spelen in de om
zetting van organisch materiaal en
de sedimentatie ervan.
- het nemen van maatregelen om
landinwaarts sedimentatie-bassins
te ontwikkelen en de overgangs
zones tussen zoet en zout water
en land en zee te verbeteren.
- beperking van menselijk ingrijpen
(zand- en gaswinning, enginee
ring, mossel- en kokkelvisserij).
Schelpdiervisserij
10. Ter bescherming van de natuur en
ter wederopbouw van sleutelhabitats
wordt verzocht om:
- mosselvangsten in subgetijdege-
bieden te beperken;
- kokkelvisserij in Nederland te be
ëindigen in gebieden waar goede
vooruitzichten zijn voor ontwik
keling van biotopen als zeegras en
intergetijdemosselbedden.
11. Men is bezorgd over de grote hoe
veelheden afval die ontstaan bij de
garnalenvisserij en de gevolgen
hiervan op het ecosysteem. Men
verzoekt technieken te ontwikkelen
waarmee deze verspilling voor
komen wordt.
Geïntegreerd beleid v.h. kustgebied
12. De toekomst van de Waddenzee
vraagt een strenger beleid dan het
huidige, en vooral voor activiteiten
die leiden tot effecten buiten het
Waddengebied.
Daarom is er behoefte aan een geïn
tegreerd beleidsconcept dat de
samenhang beschrijft tussen hoofd
problemen en hun invloed op het
gebied.
De participanten wensen daarbij
bestaande nationale en internationa
le wetgeving en overeenkomsten te
respecteren. De volgende intenties
moeten daartoe bijdragen:
- socio-economische, veiligheids-
en culturele belangen moeten
geïntegreerd worden met de eco
logische interesses;
- het samenwerkingsgebied moet
uitgebreid worden naar het aanpa
lende vasteland dat gemeenschap
pelijke ecologische kenmerken
bezit;
- deelname van alle belangengroe
pen moet aangemoedigd worden
bij de ontwikkeling van het gehe
le plan.
Ik heb Nordemey niet alleen betreden
maar ook verlaten in duisternis. Alleen
het maansikkeltje en haar trouwe be
geleider Venus waren mijn herkennings
punten. 't Zijn donkere tijden boven het
Waddengebied.
Bronnen
- Red lists of biotopes, flora and fauna
of the Trilateral Wadden Sea area,
1995.
- Watt und mehr, ein Ökosystem, seine
Erforschung und sein Schutz.
- Nationalpark Niedersachsisches Wat
tenmeer, Nordemey.
- Recommandations of the 9th Inter
national Scientific Wadden Sea
Composium.
- Schelpdiervisserij botst met natuur
functie in de Waddenzee. Volkskrant,
1.01.1997
- Grzimek, deel 1, Lagere dieren.
Frieda Pillen, februari 1997.
14
