De schaapskudde
In het vorige Duumpje las u over de
schaapskudde die vorig seizoen al in
onze streek te zien was. Een winteron-
derkomen voor de schapen was echter
nog niet gevonden. Omdat cle natuur
geen uitstel duldt en het aflammeren
gewoon doorgaat, was cle nood hoog.
Gelukkig stelde Het Zeeuwse Land
schap een flink deel van hun schuur
aan het Grote Gat beschikbaar om het
aflammeren te laten plaatsvinden.
Bij het persklaar maken van dit
Duumpje waren al 98 lammetjes ge
zond en wel ter wereld gekomen.
Hierna laten we een der herders aan
liet woord over de kudde, het gebied
en het ras: Lia Helmers.
De kudde begraast dijken en natuurge
bieden in de driehoek tussen Breskens,
Oostburg en Retranchement. De scha
pen trekken rond onder de hoede van
de herders Jan Klomp en ondergete
kende.
Het zijn dieren van het oudst-bekende
Nederlandse schapenras, het Drentse
heideschaap. Wie op de heide zijn
kostje bijeen moet scharrelen, kan niet
kieskeurig zijn, is gehard tegen barre
weersomstandigheden en kan goed
lopen, klimmen en springen.
Dat maakt de Drent heel geschikt voor
het onderhoud van dijken in Zeeuws-
Vlaanderen. Ze eten met smaak plan
ten die moderne weideschapen laten
staan, als distels, brandnetels, bramen
en ook taaie grassen als russen en riet-
zwenkgras. Ze kunnen grazen op
plaatsen waar maaien moeilijk of zelfs
onmogelijk is, op steile taluds, verbos-
te plaatsen of tussen de bomen.
Bovendien zijn ze prettig in de
omgang! Ze hebben een sterk kudde
instinct en blijven goed bij elkaar.
Waarom een kudde op de dijken
Dijken hebben onderhoud nodig. An
ders groeien ze vol met brandnetels,
distels, bramen, meidoorns en woeke
rende grassen. Maaien is lastig door de
schuine kanten en de bomen die het
landschap verfraaien.
Begrazing met een rondtrekkende
kudde gaat de verruiging tegen. Waai
de schapen hebben gegraasd, komt
weer licht op de bodem. Daardoor
krijgen nieuwe planten een kans. Die
kunnen zich dan weer verspreiden
doordat de schapen in hun wol en aan
hun poten zaden meevoeren en op
andere plaatsen uitschudden.
Door de schapenvraat krijgen planten
geen kans hoog op te schieten, maar
groeien ze in een compacte vorm en
wortelen ze beter. 'Schapen hebben
gouden voetjes' luidt een oud gezegde.
Daardoor en door het lopen van de
schapen wordt de zode vaster. Dat is
belangrijk voor het behoud van water-
kerende dijken, die we hier nog steeds
hebben.
Kortom: door de schapen komt er
meer variatie in de plantengroei, wordt
de zode vaster en wordt de aantrekke
lijkheid van het gebied voor toeristen
vergroot.
Schapen, honden en herders
De West-Zeeuws-Vlaamse schaaps
kudde telt tweehonderd moederscha
pen, ooien genoemd. In de zomer lo
pen ook de lammeren mee. Dan groei
en de planten het hardst en zijn er veel
mondjes nodig om ze kort te houden.
In het jaar 2000 zal de kudde dan uit
ongeveer 300 schapen bestaan, in
2001 uit ongeveer 400.
De kuddegrootte wordt in de nazomer
en herfst weer verminderd door ver
koop van de lammeren. In de winter
wanneer er minder eetbare planten op
de dijken staan, lopen er weer twee
honderd ooien op de dijken. In febru
ari en maart gaan de schapen op stal
om af te lammeren.
De honden houden de schapen bij
elkaar bij het grazen en bij verplaatsin
gen langs de weg. Het zijn honden zo
als ze al eeuwen lang op het vasteland
van West-Europa bij de kuddes heb
ben gewerkt. Honden die "de kantjes
lopen" van nature. Ze lopen steeds
langs de kudde als levend hek op de
rand van de akker of van de weg. De
herders gebruiken Hollandse en Duitse
herdershonden en een Altdeutsche
kuddehond. Het zijn vriendelijke die
ren die met veel enthousiasme hun
werk bij de schapen doen. Onmisbare
helpers!
De herders bieden dienstverlening in
landschapsonderhoud. De schapen zijn
daarbij het middel. Een heel milieu
vriendelijk en aantrekkelijk middel.
De vergoeding voor het begrazen van
de natuurgebieden vormt de belang
rijkste bron van inkomsten. Verdere
aanvulling bieden subsidies en de ver
koop van de lammeren. Helaas zijn de
schapenprijzen de laatste jaren zo laag,
dat schapenhouderij niet rendabel is.
Verschillende instanties maken zich
sterk voor het milieu en het behoud
van het cultuurlandschap in West-
Zeeuws-Vlaanderen. Zij maken het
bestaan van de schaapskudde moge
lijk.
Met name Stichting Het Zeeuwse
Landschap, Stichting Dijk- en Kreek-
behoud, de Zeeuwse Milieu Federatie
en 't Duumpje zetten zich voor de
kudde in.
Lia Helmers, maart 2000.
13
