in herhalingen, maar van de mil
joenen natuurcompensatie van
de laatste vaargeulverdieping
kan één scholekster niet eens één
kokkel eten. Een eens zichzelf
bedruipend ecosysteem, als laat
ste in zijn soort uniek voor
Nederlandse begrippen, ont
spoort volledig. Dat proces is nog
niet ten einde of roert de ZMF nu
eindelijk de trom?
De grutto en de kluut in de Reep;
een kraamkamer in Madurodam.
Een kleine afspiegeling van de
werkelijkheid. Beiden represen
tant van het ooit vermaarde oer-
hollandse landschap, maar in de
Reep in exile. De grutto's verdre
ven van de veenweide en de klu
ten verdreven van de kust en nu
leveren ze hier met elkaar strijd
voor de vierkante meter. Op nog
geen 11 ha.
Bij de inrichting van de nieuwe
natuurgebieden maken wij de
keuzen. Welk type natuur gaan
we maken. Bouwlandgebieden
worden op de schop genomen,
meestal wordt het maaiveld ver
laagd, en veranderen daardoor
veelal in plas- en drasgebieden.
We stemmen, als het mag van
het waterschap, de waterpeilen
af op het natuurlijke ritme van
de seizoenen en dat is een zegen
voor flora en fauna. De vegetatie
begint op het droogvallende,
kale land ieder jaar van voren af
aan en is aangepast
aan een hoge
grondwaterstand in
het voorjaar. De
ontwikkeling gaat
dus heel langzaam.
De kluut ontdekt
pas vele jaren later,
als de ontwikkeling van de vege
tatie gaat versnellen, dat met de
terugkeer van het zand en het
water, niet automatisch de vloed
terugkeerde. En uiteindelijk is
het land toch niet voldoende
desolaat en dynamisch meer en
gaan ze toch weer weg. Heel
misschien komen de van elders
verdreven grutto's er voor in de
plaats. Opvolging van soorten
noemen we dat, dat was ooit een
natuurlijk fenomeen, de succes
sie. Als reservaten de rol van het
oude landschap moeten gaan
overnemen, dan zul je de ruimte
moeten vinden voor de verschil
lende habitats en het gereed
schap om de habitats in stand te
houden. Hoe komt de dynamiek
terug in het landschap?
In de zomer van 1999 loop ik
door de Sophiapolder.
Laaggelegen natte weilan
den met veel weidevogels,
veel grutto's. Geen dichthe
den zoals in het veenwei-
degebied, maar toch kun je
spreken van een lokaal bol-
werkje met 30 koppels op
20 ha grasland. Twee
weken later lopen de pul
len tussen de pinksterbloe
men en dat is pas echt een
verademing. Het kan nog.
En het is reservaatsgebied
en het kan dus zo blijven.
Zelfs nog veel beter wor
den. Een voorbeeld van
mooie poldernatuur.
In de zomer van 2000 schet
tert een grutto me van een
tien meter hoge zandtop tege
moet. Het zijn er dit jaar veel
minder, hooguit de helft. Een
kraan op rupsbanden heeft op
een kwart van het gebied de
graszode verwijderd en het
onderliggende zand wordt in
vrachtwagens geladen. Voor een
recreatieproject met duinen,
ergens aan de kust.
Volgend jaar is in de Sophiapol
der overal de graszode weg en
zijn alle grutto's vertrokken. In
de achtergelaten putten lopen
misschien kleine plevieren en klu
ten. We gaan de Zwingeul
opnieuw maken en de natuur
krijgt nieuwe kansen.
Die toegenomen aandacht voor
natuur en natuurgebieden is
goed, maar toch heb ik soms wat
gemengde gevoelens, als ik zie
hoe de beleidsmaker het begrip
ambitieniveau invult. De bodem
onder de keuze lijkt zo eenzijdig.
Lopen we niet het risico om de
echte inhaalslag mis te lopen;
een inhaalslag gebaseerd op cre
ativiteit en met als doel de kwali
teit in het landschap terug te
brengen, de diversiteit van soor
ten te herstellen en waar het
maar kan aan serieus populatie-
beheer te werken. Zoals het nu
gaat slagen we er maar niet in
om de karakteristieke Zeeuwse
natuur met dat internationale
elan veilig te stellen, maar draai
en anderzijds ook nog eens de
Hollandse poldernatuur de nek
om. Ik vraag me af of dit de
dynamiek is, waar we op zitten
te wachten.
Het zal best mooi worden in de
Sophiapolder met al die streef
beelden en natuurdoeltypes,
maar ik weet nu al, dat ik de
laatste gewone grutto zal missen,
en voor dat gevoel is de lijst van
zwartkopmeeuwen, steltkluten,
witwangsterns en vorkstaartple-
vieren geen compensatie.
1) nauwe doortocht tussen zandbanken
't duumpje winter 4!'01
