Muurplanten op de Stenen Beer *r Onze huisbotanicus Awie de Zwart ontrukt in onderstaand artikel wederom een plantje aan de verge telheid: Stijf hardgras Het is inmiddels alweer ruim tien jaar geleden dat er in 't Duumpje (1990) een artikel verscheen over de restauratie van de Stenen Beer langs het kanaal in Sluis. De auteur van het schrijven, Alex de Meijer, ging daarbij in op de zeldzame muurvegetatie die sinds jaar en dag het voormalige verdedigingsbolwerk sierde. Hij sprak daarin zijn verontrusting uit over de aanstaande herstel werkzaamheden. Het zou immers niet de eerste keer zijn dat door een goedbedoelde opknapbeurt aan een historische bouwwerk een waardevolle muurvegetatie verdwenen is. Reden om destijds in overleg te treden met de ver antwoordelijke vertegenwoordi gers van de gemeente en de aan nemer. Het gesprek verliep posi tief, men stond open voor argu menten en er zou intern nog eens overlegd worden. Inmiddels zijn we elf jaar verder. De restauratie is voltooid en de ruïne is "opgeknapt". Een mooie aanleiding om het resultaat eens nader onder de loep te nemen. Hoe gaat het met de muurplant jes. Is de restauratie voor deze kwetsbare groep overkomelijk geweest of zijn er toch slacht offers gevallen. Awie de Zwart groeide of op een muurtje in de buurt. De andere twee waren in ieder geval nog in grote getale aanwezig. Het zeer zeldzame Stijf hardgras* groeit vooral bovenop de dikke muren. Het stugge vaak paars aangelopen grasje wortelt daar in de verwerende kalkrijke voe gen tussen de stenen. Plaatselijk is het ook te vinden in kieren en spleten aan de zijkant van de muur. Verheugend zijn de groei plaatsen op de vernieuwde stuk ken muur. Het toont aan dat de gebruikte specie voldoet aan de hoge eisen die deze kritische muurplant stelt. Een grondige inspectie van alle muren leverde in totaal meer dan 600 polletjes Stijf hardgras op! In veel gevallen vertoefde het Stijf hardgras in het gezelschap van een aantal miezepieters** als Tenger vet- muur (Sagina apetala), Gewone zandmuur (Arenaria serpyllifolia) en Zandhoornbloem (Cerastium semidecandrum). Het tweede zorgenkindje van destijds, Klein glaskruid, moeten we vooral zoeken in de nissen en hoeken en aan de voeten van het bouwwerk. Hier is een groot aan bod van stikstof en vrijkomende kalk die deze nabije neef van de brandnetel goed weet te waar deren. Minder frequent groeit de plant ook op rechte stukken muur, al blijft hij daar beduidend kleiner dan zijn soortgenoten elders. Een grove schatting van het aan tal levert ruim 850 planten op. Vaak geconcentreerd in dichte onontwarde bossen waarin het grijsgroen van de bladeren en het roze-lichtbruin van de sten gel en bloeiwijzen met elkaar het kleurenpalet vormen. Naast de twee hiervoor genoem de soorten van de Rode Lijst vin den we nog een andere kenmer kende bewoner van oude muren: Plat beemdgras (Poa compressa). Dit grasje, met een sterk afge platte bloeistengel, groeit bij voorkeur aan de verweerde ran den bovenop de muur. Samenvattend kunnen we stellen dat, behoudens de onzekerheid omtrent de Gele helmbloem, door de restauratie geen soorten zijn verdwenen. De Stenen Beer is nog altijd een fraai bolwerk met grote ecologische waarden. Met name door de aanwezigheid van het uiterst zeldzame Stijf hardgras. Wanneer we een blik werpen op de toekomst is het verschijnen van nieuwe soorten zeker niet ondenkbeeldig. Hoe ouder een muur des te interessanter hij wordt. Het verder verweren van de kalkspecie en het ontstaan van scheuren en kieren maken de weg vrij voor nieuwe soorten. Daarbij valt naast planten ook en vooral te denken aan mossen en korstmossen. Door hun stoffijn zaad (sporen) zijn ze uitstekend in staat snel geschikte locaties te veroveren. Stijf hardgras is in Nederland wettelijk beschermd en sinds 1950 bekend van 7 plaatsen. Anno 2001 waarschijnlijk nog maar te vinden op 3 plaatsen in Nederland. zeer kleine plantjes, augustus 2001 In het artikel wordt gesproken van een drietal zeldzame muur- planten die destijds op de Stenen Beer voorkwamen: Stijf hardgras (Catapodium rigidum Klein glaskruid Parietaria judaica) en Gele helmbloem (Pseudofumaria lutea). Van dit drietal heb ik alleen Gele helmbloem niet terug gevonden, al is niet helemaal duidelijk of deze soort daadwer kelijk op de Stenen Beer zelf 5 't duumpje 2/3 -2001

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 2001 | | pagina 5