*r
Spinkhanen en krekels
Luciën Caile
Het Zeeuwse Landschap publiceerde
recent een artikel over Sprinkhanen
en Krekels in Zeeland, geschreven
door Luciën Calle. We vonden Luciën
bereid in dit artikel de gegevens
meer op onze streek toe te snijden.
ledereen kent sprinkhanen. Je
hoeft op een zomerse dag maar
een stap in de berm te zetten en
hele massa's vluchten al sprin
gend voor je weg. En wat is een
zwoele zomeravond nu zonder
het aanhoudend en romantisch
getsjirp van deze zingende insec
ten. Voor de insectenliefhebber
vormen deze dieren een aantrek
kelijk groep om aan te werken.
In de eerste plaats zijn er niet zo
gek veel soorten, 25 in Zeeland,
zodat ze gemakkelijk allemaal
zijn te leren kennen. Er is een
Nederlandstalige determinatie
tabel en alle soorten hebben
Nederlandse namen. Ze maken
een duidelijk hoorbaar en goed
te onderscheiden geluid, zodat
de dieren betrekkelijk eenvoudig
zijn te inventariseren. Om die
geluiden te leren kennen bestaan
er zelfs cd's en cassettebandjes
met alle geluiden er op. Enkele
soorten hebben een indicatie-
waarde voor de kwaliteit van de
biotoop en dat is weer iets waar
de terreinbeheerder zijn voordeel
mee kan doen.
Voor we ons in allerlei ecologi
sche details gaan verdiepen,
moeten de diertjes zelf natuurlijk
ook even voorgesteld worden:
de Orthoptera, ook wel recht-
vleugeligen genoemd, worden
naar de lengte van de voelsprie
ten in twee groepen onderver
deeld: de langsprieten en kort-
sprieten. Onder de langsprieten
worden de sabelsprinkhanen
(met een langwerpig borststuk)
en de krekels (met een breed
borststuk) gesorteerd. Bij de kort-
sprieten horen de doornsprinkha
nen (die hele kleintjes met een
zeer lang halsschild) en de veld-
sprinkhanen. Rare jongens zijn
het overigens, ze "zingen" met
hun vleugels en poten en horen
met hun buik (veldsprinkhanen)
of poten (sabelsprinkhanen).
Vrouwtjes van de sabelsprinkha
nen en krekels hebben een dui
delijke legboor aan het eind van
het achterlijf, veldsprinkhanen
hebben daar twee eilegkleppen.
Het kleurenpatroon kan vooral
bij de veldsprinkhanen heel
variabel zijn. Variërend van aller
lei tinten groen, geel, purper tot
dieprood, zien de dieren er wer
kelijk schitterend uit.
Ecologie
Doordat veel van de soorten erg
algemeen zijn, spelen ze een
nadrukkelijke rol in de voedsel-
kringloop. De veldsprinkhanen
zijn vegetariërs en verorberen
een flinke hoeveelheid van voor
al grassen. Veel sabelsprinkhanen
eten daarnaast ook hele massa's
kleinere insecten. Ze vormen zelf
ook een belangrijke voedselbron
voor vogels, o.a. zanglijster,
ekster en zelfs torenvalk werden
betrapt bij het naar binnen wer
ken van sprinkhanen. Van een
ooievaar werd vastgesteld dat hij
binnen een kwartier 266 van
deze springbeesten wegwerkte.
In de insectenwereld zijn er ook
soorten die zich gespecialiseerd
hebben op sprinkhanen.
Bijvoorbeeld de graafwespen van
het geslacht Tachyspex, waarvan
er ook soorten binnen West -
Zeeuws-Vlaanderen voorkomen,
voeden hun larven met verlamde
sprinkhanen.
10 't duumpje 1 -2003
Verbreiding
Hoewel de Nederlandse soorten
over het algemeen genomen niet
goed kunnen vliegen, en zich
daardoor niet zo snel kunnen
verbreiden, is het uitermate boei
end om hun verspreidingspatro
nen te bestuderen. Een soort die
buitengewoon traag nieuwe
gebieden weet te koloniseren is
de greppelsprinkhaan. Zo is aan
de verspreiding van deze soort
nog steeds te zien welke delen
van Zeeland tijdens de water
snoodramp zijn getroffen. Ook
de populaties greppelsprinkha
nen werden in de overstroomde
gebieden namelijk verwoest. Zo'n
50 jaar na dato zijn deze dieren
nog steeds niet terug, vanuit de
omringende niet overstroomde
delen!
Van een aantal soorten hebben
enkele individuen langvleugelige
vormen. Deze exemplaren kun
nen wel goed vliegen. Op deze
manier kunnen toch grotere
afstanden overbrugd worden.
Hierdoor zijn inmiddels zes soor
ten in staat geweest om een
populatie op te bouwen op de
Hompelvoet, een eiland in de
Grevelingen. Voor de afsluiting
van de Grevelingen werd dit
eiland tijdens de vloed steeds
overspoeld en we gaan ervan uit
dat er destijds geen sprinkhanen
op dit eiland voorkwamen. De
kortste afstand naar het "vaste
land" is daar ongeveer 1 km. Ook
op de Hoge Platen, een eiland in
de Westerschelde komt een soort
sprinkhaan, zelfs tamelijk alge
meen voor, het spitskopje. Dit
lijkt wel erg merkwaardig omdat
het eiland met de springtijen in
de herfst en winter jaarlijks
wordt overstroomd. Het kan
haast niet anders of deze soort
weet deze overstromingen met
het zoute water goed te door
staan.
Broekaseffect
Het warmer worden van het kli
maat blijkt op de sprinkhanen
ook een effect te hebben. Nog
