Lichthinder Op de infoavond van't Duumpje in januari gaf Luc van Beijsterveldt een korte presentatie over een voor bijna iederen volslagen nieuw onderwerp: lichthinder. In het onderstaande artikel heeft de redactie voor u uit het door Luc bij eengesprokkeld materiaal een arti kel samengesteld. Inleiding Verlichting is een van de meest dramatische veranderingen in ons milieu. Assimilatielampen in kassen, wegverlichting, witver- lichte tennisbanen, laserbundels op monumentengevels en neon reclames langs iedere snelweg. Licht lijkt een onlosmakelijk bijef fect van de verstedelijking en de 24-uurs-economie. Wie 's nachts sterren wil zien, zal de stad uit moeten. Veel plaatsen zijn omgeven met het zogenaam de Aurora Metropolis dat het zicht op de duisternis verstoort. Maar ook op het platteland rukt de lichtterreur op. In een geïndu strialiseerd gebied als West- Europa is het nagenoeg onmoge lijk om nog plekjes te vinden waar de hemel echt donker is. Jaarlijks worden miljoenen gul dens verspild door inefficiënte verlichting. Slecht afgeschermde lichtbronnen veroorzaken veel stoorlicht dat niet op de wegen of straten valt, maar omhoog straalt en hooguit de onderkant van overvliegende vliegtuigen verlicht. Aangezien voor elektri sche verlichting fossiele brand stoffen worden opgestookt, betekent dit ook een ongewens te uitstoot van kooldioxyde in de atmosfeer. Lichtvervuiling vormt, net zo goed als lawaai en stank, een aanslag op het milieu. Luc van Beijsterveldt Naast economische en ecologi sche schade, kent lichtvervuiling ook ethische en esthetische bezwaren. De nacht is een werel derfgoed dat op dit moment steeds meer wordt bedreigd door de almaar oprukkende openbare- en privé-verlichting. Bovendien is het nachtelijk duister een esthe tisch waardevol bezit, dat niet zomaar mag worden opgeofferd aan verloren licht. Veroorzakers Als 's avonds de lichten worden ontstoken, ontvouwt zich een stralende landkaart over het aardoppervlak. In Europa zijn de industriegebieden in Engeland en in het westen van Duitsland het felst verlicht. Ook de Randstad springt onmiddellijk in het oog. Frankrijk en Spanje daarentegen zijn verrassend donker. Dat komt doordat pleinen en straten daar veel minder worden verlicht. Bovendien wordt daar geen hel der wit licht voor straatverlich ting gebruikt, maar een zwak- gloeiend geel licht. Nederland kent sinds de 17e eeuw openbare verlichting. Het begon met olielantaarns en ont wikkelde zich via gas- en elektri sche lampen tot de huidige natri um- en kwikverlichting. Deze kwikdamp- of lagedruknatrium- lampen geven een 'vriendelijk', zwakgloeiend, geel-oranje licht. Dit wordt op de rijkswegen al gebruikt, maar binnen de bebouwde kom overheerst het witte licht. Niet alleen straatverlichting ver oorzaakt stoorlicht. Ook lichtre clame, stadionlampen, glastuin bouw, bedrijfsterreinen, luchtha vens, disco-schijnwerpers, bouw lampen, laserstralen, industriege bieden, sportterreinverlichting en verlichting van openbare gebou wen en monumenten dragen bij aan de oververlichting van de nacht. Verlichting is vaak bedoeld als reclame, maar in een energie- bewuste maatschappij is het anti reclame. In 2000 verzetten de gemeente en bewoners van Sirjansland zich tegen de plaatselijke tuinbou wers die hun kassen nachtelijk wilden verlichten. Er werd een totaalverbod op deze zogenaam de assimilatie-belichting geëist. De bewoners vroegen verder om een Milieu Effect Rapportage (MER) over het bestemmingsplan dat volgens hen de tuinbouwers "onbeperkt in de gelegenheid stelt het landschap met licht te vervuilen. Straks kunnen we 's nachts de krant lezen", aldus een van de bewoners. Slachtoffers Dieren Een teveel aan licht stoort nacht dieren in hun winterslaap. Ze schuwen fel verlichte plaatsen waardoor hun leefgebied ver snipperd raakt. Op die manier raken deze dieren vaak terugge drongen in een steeds kleiner wordend leefgebied. Hun jacht gebied raakt sneller uitgeput, wat hun overlevingskansen niet ten goede komt. Bepaalde popu laties raken door het overvloedi ge kunstlicht geïsoleerd. Nieuwe snelwegverlichting betekent een extra barrière voor ondernemen de dieren en lijkt tegenstrijdig met de investeringen in de 'ont- snippering' van het landschap door aanleg van dassentunnels en ecoducten. Britse vogellief hebbers, verenigd in de British Trust for Ornithology, rapporteer den dat duizenden roodborstjes uit hun ritme zijn. In plaats van te zingen tegen het krieken van de dag, houden zij nu nachtelijke serenades op plaatsen waar de duisternis is omgetoverd tot een soort stadsschemering. Planten De fotosynthese van planten wordt gestuurd door licht. Sommige planten kunnen niet groeien onder een continue belichting. Andere planten verto nen groeiafwijkingen. Het kie men, de bestuiving en het bloei en van de plant worden door een teveel aan licht in de war gestuurd. Voorbeelden zijn o.a. hopplanten langs een verlichte weg die minder opbrengst leve ren, bomen bij verlichtingspalen die in de winter bladeren blijven dragen en de vorming van aigen in grotten waar verlichting is geplaatst. 10 't duumpje 2-2003

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 2003 | | pagina 10