Mens
Overmatig lichtgebruik ontregelt
het menselijk bioritme dat wordt
gestuurd door het natuurlijk
onderscheid tussen licht en don
ker. Lichtverontreiniging verkort
de avond en de nacht. De mens
heeft de duisternis echter nodig
om zich te kunnen verzekeren
van een goede nachtrust. Een
duidelijke zonsondergang en
sterrenhemel zijn hierbij van
essentieel belang.
Ethiek Esthetiek
Bij lichtvervuiling wordt de duis
ternis, die van nature bij de
nacht hoort, verstoord en ver
dwijnt soms helemaal. De mens
verliest hierdoor het zicht op het
nachtelijk landschap. Daarmee
verdwijnt het oudste patrimoni
um der mensheid. In Nederland
oordeelde de Raad van State na
een klacht over glastuinbouw dat
"de duisternis en het donkere
landschap als waarden worden
beschouwd welke bescherming
behoeven". Maar naast ethische
bezwaren, speelt sentimentele
esthetiek ook een rol.-Voor veel
mensen is een donkere nacht
simpelweg te mooi om te verlie
zen en is de 'vermasting' langs
wegen een slechte ontwikkeling.
En ook binnenshuis kan buiten
verlichting storend werken. In
Zoetermeer wordt gebouwd aan
de zogenaamde Hollandse
Meester, een 165 meter hoog
gebouw dat, volgens buurtbewo
ners, in veel woonkamers 's
avonds lichtoverlast zal veroorza
ken.
Veiligheid
Een groot misverstand is de
gedachte dat wegverlichting de
verkeersveiligheid per definitie
bevordert. Volgens verkeersdes-
kundigen berust dat op een illu
sie. Overdadig veel verlichting
zorgt voor een vals veiligheidsge
voel op de weg, waardoor grote
re risico's worden genomen. Bij
meer wegverlichting wordt er
dan ook harder en roekelozer
gereden. België, met het dichtst
verlichte autowegennet ter
wereld, heeft het hoogste per
centage verkeersongevallen in
Europa. Per tienduizend voertui
gen vallen hier 203 verkeersdo
den. In Frankrijk en Duitsland,
waar men spaarzamer omspringt
met openbare verlichting, gebeu
ren procentueel veel minder
ongevallen. Denemarken is met
59 verkeersdoden per tiendui
zend voertuigen het veiligste
land en daar is nauwelijks verlich
ting. Intens verlichte reclame
leidt de aandacht van de bestuur
der af van de weg, wat niet ten
goede komt aan de verkeersvei
ligheid. Door het reclamelicht
worden de koplampen van ande
re auto's later opgemerkt.
Bovendien zal men, met minder
belichting, sneller de lichten van
een voor- of tegenligger zien.
Een onderzoek wees uit dat 50%
van de auto-ongelukken gebeu
ren tussen 22.00 en 6.00 uur op
verlichte wegen.
Minder verlichting werkt niet
alleen in het verkeer, ook de cri
minaliteit neemt af. In Engeland
nam de politie van West Sussex
de proef op de som en schakelde
na middernacht de straatverlich
ting uit. Volgens het politierap
port verminderde het aantal
inbraken en berovingen.
Misdadigers hebben juist licht
nodig om hun slachtoffers uit te
zoeken. Laat ze daarom zelf een
zaklamp meenemen, dat valt lek
ker op.
Economie
Uit Brits onderzoek blijkt dat in
het Verenigd Koninkrijk zo'n 60
miljoen gulden per jaar wordt
verspild door inefficiënte verlich
ting. Ongeveer drie procent van
het licht valt niet op de wegen of
straten, maar straalt recht
omhoog. In de Verenigde Staten,
waar veel meer licht wordt ver
spild in de vorm van spotlights
op reclameborden en immens
verlichte sportstadions, loopt het
verlies op tot een miljard dollar
per jaar. Daar gaat het om een
nutteloze verbranding van 6 mil
joen ton kolen of, wat op het
zelfde neerkomt, 23 miljoen
vaten olie. Dergelijke cijfers ont
breken voor Nederland, maar het
staat vast dat ook hier veel te
veel geld wordt verspild door
onnodige verlichting. Voor tien
kilometer snelweg bedragen de
aanlegkosten een miljoen gul
den, terwijl het energieverbruik
per jaar twintigduizend gulden
is. Het aanpassen van verlichting
vergt flinke vervangingskosten,
maar levert een zorgvuldiger en
duurzamer verlichtingsbeleid op.
Bovendien worden natuurwaar
den, waaronder de oerkwaliteit
duisternis, steeds schaarser en
daardoor - letterlijk - waardevol
ler.
Praktisch
Lichtverontreiniging, in het bij
zonder lichtkoepels, zijn sterk
hinderend voor astronomen.
Vooral in stedelijke gebieden
kunnen er nog amper enkele
tientallen sterren waargenomen
worden. Zonder lichtverontreini
ging zouden er dit een 3500-tal
zijn. Het wetenschappelijk werk
lijdt onder deze vervuiling. In
1992 werd dan ook bij de UNES
CO in Parijs gepleit om de huidi
ge plaatsen op aarde met een
nog donkere hemel te verklaren
tot World Heritage Sites, een
soort natuurparken. Mount
Palomar Observatory, een ster
renwacht op 80 km afstand van
San Diego, wordt door het stoor-
licht van die stad gehinderd.
Mount Palomar herbergt de 5-
meter Hale telescoop, die nog
steeds een van de grootste ter
wereld is. De reuzetelescoop
werd er in 1948 geplaatst, toen
Mount Palomar nog een ideaal
donkere plaats was. Sinds die tijd
is de bevolking van San Diego
echter vertienvoudigd en als
gevolg daarvan is de nachthemel
nu twee keer helderder gewor
den.
Ook het vliegverkeer ondervindt
lichthinder. In Maleisië klagen
piloten dat het zo erg is met een
pas aangelegde golfbaan, dat zij
vanuit de lucht niet eens meer de
landingsbaan van Kuala Lumpur
International Airport kunnen vin
den.
Oplossingen
Die zijn te vinden in deel 2 van
dit artikel in het volgende
Duumpje.
Bronnen
Paul Davenne, Carl Koppeschaar, Bruno
Raeymaekers, W. van der Staaij, Algemeen
Dagblad, Bond Beter Leefmilieu België,
Europlanetarium Genk, Gezondheidsraad
Nederland, Nieuwsbank, NRC Handelsblad,
Provinciale Zeeuwse Courant, ROM (Michel
Robles), De Standaard, Trouw, Uitweg,
Zoetermeersche Courant, Vlaamse Milieu
Maatschappij.
7 't duumpje 2-2003
