Zeevenkel, plant van de
Zeeuws-Vlaamse
rotskust
Awie de Zwart
Het klinkt wellicht wat vreemd
waneer gesproken wordt over een
rotskust in één van de platste lan
den van de wereld. Een land waar
van de amerikanen geloven dat als
Hansje Brinker zijn vinger uit de dijk
haalt, het hele land onder water
loopt. Toch zijn ze er, de rotsen.
Toegegeven, ze vallen in het niet bij
de "white cliffs of Dover" of de
imposante steile krijtrotsen aan de
Franse overzijde; Cap Griz-Nez en
Cap Blanc-Nez
Ze zijn eerder nietig en klein en
ontberen een historie die terug
gaat tot in het Krijt-tijdperk.
Sterker nog, ze zijn gewoon aan
gelegd en dienen de verdediging
van het land. Bedacht, ontwor
pen en gecreëerd door de mens.
Ze vormen de harde grens tussen
zee en land, de plaats waar tij
dens winterse stormen de golven
hun woede op de kust koelen.
We hebben het hier over de ste
nen glooiingen die her en der
langs onze kustlijn te vinden zijn.
Opgetrokken uit basaltblokken,
betonnen klinkers of hier en daar
nog Vilvoordse zandsteen.
Zeevenkel.
Dankzij aangespoelde organi
sche stoffen die zich ophopen
tussen de spleten van de ste-nen
kent het biotoop een geheel
eigen flora. Een zeldzame ver
schijning binnen dit milieu is
Zeevenkel (Crithmum mariti-
mum).
Deze forse vaak verspreid liggen
de schermbloemige (bloeiwijze
als fluitekruid) is een soort van
de rotskusten die in de stenen
glooiingen langs de
Westerschelde een geschikt alter
natief heeft gevonden.
Zeevenkel valt in het oog door
de fris geelgroene bloeiwijze en
een grijsgroen vlezig blad. De
plant groeit aan de voet van de
dijk en voedt zich met stikstof uit
aangespoeld verterend wier en
uit opspattend zeewater.
Zuinig
Omdat het stenig substraat tij
dens de zomer sterk kan uit
drogen is het voor de plant van
levensbelang om zuinig om te
springen met water.
Daarbij spelen de dikke vlezige
bladeren een belangrijke rol. Zij
zuigen zich in natte perioden vol
met vocht om het later tijdens
een droge periode weer aan te
spreken.
Verder heeft ook het grijs-groene
uiterlijk van het blad een bespa
rende functie. Deze kleur helpt
de plant om een groot deel van
het brandende zonlicht terug te
kaatsen (wit, lees grijs, weer
kaatst het zonlicht). Het blad
raakt hierdoor niet oververhit en
hoeft geen kostbaar vocht uit het
blad aan te wenden om de tem
peratuur via verdamping (zwe
ten) omlaag te brengen.
Geen ov/erbodige luxe in een
omgeving waarin vooral zout
water voorhanden is.
Zeldzaam
Hetzelfde zoute zeewater biedt
Zeevenkel de helpende hand bij
de verspreiding van het zaad. De
sponsachtige zaadjes blijven drij
ven en worden soms over grote
afstanden verspreid.
Het is nog niet zo lang geleden
dat deze schermbloemige een
zeer zeldzame verschijning langs
de kust was en om die reden
hoog genoteerd op de Rode Lijst
van bedreigde plantensoorten.
De laatste jaren lijkt de plant zich
echter "flink" uit te breiden.
Mogelijk is dit het gevolg van
een goede broedval van popula
ties elders, bijvoorbeeld die van
de eerder genoemde rotskliffen
langs het Kanaal.
Langs de West-Zeeuws-Vlaamse
kust is Zeevenkel de afgelopen 3
jaar in 11 kilometerhokken aan
getroffen. In verreweg de meeste
gevallen zijn de planten op ste
nen glooiingen gevonden. De
rijkste vindplaatsen bevinden zich
op de basalthellingen van het
Zwin, 't Killetje en de steenglooi
ing tussen Breskens en
Hoofdplaat. Alleen in het Zwin,
de Verdronken Zwarte Polder en
op de Bol op de Hooge Platen
had Zeevenkel ook wortel
geschoten in lage zandduintjes.
De totale omvang van de popula
ties is echter nog altijd gering.
Als we alle exemplaren bij elkaar
optellen, komen we tot een
beperkt aantal van 45 planten!
Het maakt de plant nog altijd
kwetsbaar. Zeker gezien het feit
dat de groeiplaatsen nogal eens
op de schop genomen worden bij
veranderend beleid of inzicht.
Het kaartje geeft een beeld van d
vindplaatsen van de laatste 3 jaar
Sr
4 't duumpje 3-2003