Tussen braamstruweel
en asperge een wandeling door het
duinstruweel van de Verdronken Zwarte polder.
In onze streek zijn er maar weinig
plaatsen waar de natuur zich heeft
kunnen ontwikkelen zonder verre
gaande bemoeiienis van de mens.
Gebieden waar niet de ambtelijke
wetten gelden maar de wetten van
de natuur. Waar de elementen het
beeld van de vegetatie bepalen. Het
duinstruweel van de Verdronken
Zwarte Polder is zo'n voorbeeld.
Zonder aanplant en gericht beheer
heeft zich in twee eeuwen tijd een
fraai natuurlijk duinstruweel ontwik
keld.
Dit verhaal neemt u mee op een
wandeling door de seizoenen in het
struweel van de Verdronken Zwarte
Polder.
Franse bezetting
Ooit was de Zwarte Polder het
resultaat van onze ongebreidelde
veroveringsdrift op de zee. Een
polder met vruchtbare akkers en
weilanden, een icoon van de
Nederlandse cultuur. Helaas sloeg
tijdens de Franse bezetting het
noodlot toe. Door de voortdu
rende staat van oorlog was het
onderhoud aan de dijken ernstig
verwaarloosd en tijdens een
zware storm eind januari 1802
bezweek de dijk onder de kracht
van de woeste zee. Het gebied
kwam, afgezien van enkele
opnieuw ingedijkte delen, onder
invloed van het spel van eb en
vloed. Klei en zand werden afge
zet. De zandkristallen werden
speelbal van de wind en oversto-
ven geleidelijk de restanten van
de doorgebroken dijk.
Inmiddels zijn we twee eeuwen
verder en er ligt nu een weelde
rig begroeid duin met een fraai
Awie de Zwart
ontwikkeld duinstruweel. Een
ondoordringbaar breiwerk van
(doorn- en stekel)struiken dat
zich op het hoogste punt ruim 17
meter verheft boven NAP.
Wintergroente
Wie tijdens de eerste dagen van
de lente door het struweel-wan
delt, vindt er de eerste tekenen
van nieuw leven. Een vers groei
seizoen zet aarzelend zijn eerste
streken op een onbeschreven
blad. Onder de nog kale struiken
glimmen de frisgroene blaadjes
van het Witte winterpostelein in
de prille voorjaarszon. Plaatselijk
vormen ze grote aaneengesloten
matten met de kenmerkende
ruitvormige blaadjes die wel als
groente worden gegeten.
Oorspronkelijk komt deze winter
groente uit Noord Amerika, maar
ze voelt zich sinds de tweede
helft van de 19e eeuw prima
thuis in onze duinen.
Monopolist
Sleedoorn is een van de eerste
struiken in bloei. Bij de overgang
van maart naar april sieren ontel
bare kleine trosjes roomwitte
bloempjes het kale hout. Wie zijn
hoofd in deze bloemenzee drukt,
ervaart op zonnige dagen het
gonzen van de insecten.
6 't duumpje 1/2005
Sleedoorn is in het prille voorjaar
bijna monopolist op de nectar-
markt.
Als de Sleedoorn is uitgebloeid
en de blaadjes aan de struik ver
schijnen, beginnen andere strui
ken te bloeien. Sommige onop
vallend, bijna geniepig, zoals de
Aalbes en Kruisbes (beiers).
Anderen treden juist op de voor
grond. Zoals de aan Sleedoorn
verwante Meidoorn met prachtig
witte bloesem die scherp afsteekt
tegen het malse groen van het
jonge blad. Of de eveneens witte
trosjes van de Wilde liguster die
bij het vallen van de avond een
zware zoete geur verspreiden om
nachtvlinders te lokken.
Asperge
Vaste begeleider van het wandel
pad is de asperge. De jonge
scheuten van deze plant schieten
in het voorjaar her en der als fal
lussen uit het zand omhoog.
Binnen enkele weken ontplooit
zich vanuit het culinaire topje
van de plant een sierlijk elegante
gedaante. Een transparante ver
schijning met naaldvormig blad
die vriendelijk meewuift met de
wind.
Telefoonsnoeren
Waar de asperge zich voorname
lijk ophoudt aan de rand van het
struweel moeten we het eerste
groen van Heggerank onder de
struiken zoeken. Vanuit een
ondergrondse knol - soms zo
groot als een voetbal - verschij
nen de eerste plantendelen
boven de grond. Aangetrokken
tot het zonlicht en voortgestuwd
door de ondergrondse reserves
zoeken de loten zich in snel
tempo een weg naar boven. Ze
worden daarbij geholpen door
de vele ranken die zich rond de
takken winden en zo als het
ware de plant omhoog trekken.
Opvallend is te zien dat deze
windingen halverwege de andere
kant op draaien. Hierdoor ont
staat een in het oog springend
tussenstukje dat sommigen wel
licht nog zullen herkennen van
de oude telefoonsnoeren. Het
geeft extra stevigheid aan de
vering en biedt de plant de
mogelijkheid om mee te deinen
met de bewegingen van de gast
heer.
Als de plant zich naar buiten
heeft gewerkt en als een soort
tafelkleed de struik overdekt,
verschijnen de bloemen: beschei-