5 kilo naslagwerk uit
Vlaanderen
Awie de Zwart
Parate kennis is gemakkelijk als je
het veld in trekt, maar zo af en toe
moet er ook wel eens wat opge
zocht worden.
Welnu, er is wat nieuws onder de
zon.
Dit voorjaar is bij onze zuiderbu
ren een nieuwe verspreidingsat
las voor de flora gepresenteerd.
Een gewichtig boekwerk (4830
gram schoon aan de haak) met
daarin de verspreidingsgegevens
van alle wilde plantensoorten in
Vlaanderen en het Brussels
gewest. Geen plaatjesboek maar
een waardevol naslagwerk. Een
boek dat een goed beeld geeft
van de huidige toestand van de
Vlaamse flora. En omdat wij in
Zeeuws-Vlaanderen geografisch
gezien meer aansluiten bij
Vlaanderen dan met de rest van
het Nederlands grondgebied is
het voor floristen uit onze streek
een interessante uitgave.
Verdeeld over iets meer dan dui
zend pagina's zijn de ver-sprei-
dingsgegevens van 1417 soorten
uitgewerkt. Deze zijn verzameld
in de periode 1939-1971 en 1972-
2004. Per soort is een versprei
dingskaartje afgebeeld met een
korte begeleidende tekst. Daarin
wordt het groeimilieu van de
plant beschreven en de versprei
ding buiten en binnen het
Vlaams grondgebied nader
besproken. Ook voor soorten die
al voor 1939 zijn uitgestorven is
een kaartje gemaakt.
Bourgondisch.
Het aantal foto's en illustraties in
het boek is beperkt. Toch staat er
één foto in die wellicht illustra
tief is voor het verschil tussen de
Nederlandse en Vlaamse floris
ten. We zien een afbeelding uit
1973 met daarop een groepje
van 12 pauzerende plantofielen
in een bosachtige omgeving. In
hun midden een houten kistje
met een ruim aanbod aan wijn,
bier en sterke drank, in
Nederland worden dergelijke
rustmomenten toch vooral
gekenmerkt door een boterham
met kaas en een thermosfles met
warme thee of koffie.
Eerste wereldoorlog.
Ondanks (of wellicht dankzij)
deze alcoholische versnaperingen
is er heel wat leuks waargeno
men de afgelopen decennia.
Soms zijn er ook verrassende ont
dekkingen gedaan. Eén daarvan
betreft het voorkomen van
Draadklaver in de omgeving van
leper in het Westvlaamse
Heuvelland. Dit zeldzame klaver
tje werd bij toeval aangetroffen
in het korte gras op een van de
vele oorlogskerkhoven uit de
Eerste Wereldoorlog. Omdat alle
kerkhoven door één organisatie
worden beheerd zijn in 2002 alle
militaire begraafplaatsen grondig
onderzocht. En wat bleek,
Draadklaver was bijna overal een
vast onderdeel van de gazonve
getatie zodat het aantal groei
plaatsen fors naar boven moest
worden bijgesteld.
Grensoverschrijdend.
Verder laat deze atlas ook mooi
zien dat voor een aantal soorten
uit onze streek geldt dat zij
onderdeel zijn van een grotere
grensoverschrijdende populatie.
De Wilde Peterselie bijvoorbeeld
(U weet wel de voormalige
Vlaamse Peterselie) kent over de
grens een verspreiding langs de
kust in de kleipolders. Het areaal
sluit daarmee keurig aan op de
West Zeeuws-Vlaamse populatie.
Ook voor de Kustzegge, in 2002
ontdekt bij Retranchement, geldt
dat de groeiplaats bij
Oostduinkerke een schakel vormt
naar de Noord Franse groei
plaats.
Uitwisseling.
Zo lichtvoetig als de grens door
planten wordt gepasseerd, zo
onneembaar lijkt deze barrière
soms als het gaat om het uitwis
selen van gegevens. Wanneer we
bijvoorbeeld de begeleidende
tekst van de Bokkenorchis nemen
n Vlaanderen enbet Brussels Gewest
valt daar de volgende zin te
lezen: "In Nederland werd de
soort vroeger wel gevonden
maar is ze ondertussen weer ver
dwenen." Niets is echter minder
waar. De Bokkenorchis is op dit
moment bezig aan een opmars in
Nederland. Alleen al in West
Zeeuws-Vlaanderen zijn al jaren
twee grote groeiplaatsen
bekend. Eentje daarvan zelfs op
minder dan één kilometer van de
Belgische grens! Het lijkt erop
dat de auteur zich heeft geba
seerd op gegevens uit de Atlas
van de Nederlandse Flora uit
1980. Maar dat zijn gegevens die
op zijn best al meer dan een
kwart eeuw oud zijn. En dat is
zonde voor zo'n standaardwerk.
Voorbode.
Verder is dit boek een soort voor
bode voor wat ons in de nabije
toekomst allemaal te wachten
staat. Zuidelijke soorten die door
de opwarming van het klimaat
noordwaarts oprukken, moeten
immers eerst Vlaanderen passe
ren alvorens Nederland te berei
ken. Wat dacht U bijvoorbeeld
van Stekelige hanenpoot, Zuid-
Afrikaans liefdesgras, Argentijns
vingergras en Herfstalsem.
Soorten die wellicht binnenkort
zijn te bewonderen in ons
theater.
Vervolg.
Op dit moment wordt de laatste
hand gelegd aan de Nederlandse
verspreidingsatlas van de Flora.
Dat betekent dat we binnen
afzienbare tijd de verspreidings
kaartjes van Zeeuws-Vlaanderen
en Vlaanderen naast elkaar kun
nen leggen zodat de vaak hin
derlijke blinde vlek tussen het
Zwin en het Antwerpse havenge
bied kan worden opgeheven.
Atlas van de Flora van
Vlaanderen en het Brussels
gewest.
ISBN 90-726-1968-4
Prijs 59 Euro
W 5 't duumpje 2/'06